ویژگیهای رثا در شعر معری(بررسی موردی دالیه)

رثا یکی از درون مایه­های مستقل شعری است که از گذشته­های دور، نقشی پررنگ در صفحة شعر شاعران داشته است. رثا رهاورد تجربة عاطفی شاعر و ترجمان اوضاع اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی جامعة اوست که شاعر در آن، سوگ و سوزهای درون خویش را در غم فراق ابدی عزیزان به نمایش می­گذارد. در زبان عربی رثا به سه دسته ندب، تأبین، عزا تقسیم بندی می­شود که در این میان، عزا از جایگاهی برتر برخوردار است. شاعر در آن به تفکر در حقیقت مرگ و زندگی می­­پردازد. در پاره­ای اوقات این تفکر و تأمل شاعر را به معانی فلسفی نزدیک می­کند. ابوالعلا معری (449- 636ه.ق) فیلسوف شعرا، از جمله شاعرانی بود که به اوج این فن دست یافت. بهترین دلیل بر این ادعا، «دالیه­» اوست که در رثای یکی از فقهای معاصرش سروده است. این جستار می­کوشد تا با روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از ابزار کتابخانه­ای، به بررسی چهار عنصر ادبی؛ یعنی معنا، عاطفه، خیال و اسلوب در این قصیده بپردازد. پژوهش صورت گرفته در این مقاله نشان می­دهد این قصیده که از نیکوترین قصیده­های شاعر محسوب می­شود از عاطفه­ای قوی و حکمتی عمیق سرشار است. میان قالب شعری، کلمات، مضمون، مفهوم و خیال موجود در این شعر هماهنگی معناداری وجود دارد. شاعر در آن با عاطفة راستین خویش بر دوست مرحومش سرشک می­ریزد؛ اما با این حال تلاش می­کند تا بر این عاطفه و احساس جامه­ای از عقل و تأمل بپوشاند. این قصیده همچنین در بردارنده برخی نظریات شاعر دربارة دنیا، زندگی و مرگ و نیز حاوی پیامهای اخلاقی برای مخاطبان خود است.