وحدت آفرینش؛ بن‌مایة حکمت خسروانی در منطق‌الطیر عطار

حکمت خسروانی فلسفه و عرفان ایران باستان است. در این پژوهش وحدت آفرینش به عنوان یکی از ویژگی­های مهم حکمت خسروانی، در منطق­الطیر عطار مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. مطابق نتایج، اگرچه شاعر تحت تاثیر قاعدة وحدت آفرینش و انسان­وارگی جهان در حکمت خسروانی بوده، اما بر­خلاف پیشینیان اسیر تمثیل اندام­وارگی جهان - که یک تمثیل فلسفی و تکراری است – نگردیده، بلکه به تمثیل تازه­ای در این حوزه دست یافته است و آن، قرار دادن تمثیل علمی- فلسفی تناظر ذرة جهان­نما با جهان ذره­نما  در برابرتمثیل فلسفی-عرفانی یکپارچگی سی­مرغ با سیمرغ است. در این پژوهش، ذره و عالم، اسرار کهن، ایجاد نظم، شهریاری مطلوب، عدد سی، کوه قاف، عدد هفت، سیمرغ و مقام فنا همگی از مظاهر وحدت آفرینش در منطق­الطیر می­باشند که از حکمت خسروانی سرچشمه گرفته­اند. فرایند مذکور در تبیین وحدت سی­مرغ و سیمرغ، با یکپارچگی و تمامیت هستی، نظم کیهانی و اسطورة کمال روز ازل ارتباط دارد. لازم به ذکر است که میان مفاهیم مذکور از نظر نسبت­های چهارگانة علم منطق نسبت تساوی برقرار است.