وجوه و معیارهای ترجیح قرائات در تفسیر طبری

جامع البیان عن تأویل آی القرآن محمد بن جریر طبری، یکی از مشهورترین تفاسیر مأثور اهل‌‌سنت است که در قرن سوم قمری به رشته تحریر درآمده است. روش تفسیری طبری در این کتاب، غالباً روایی و مبتنی بر روایات پیامبر(ص) و اقوال صحابه و تابعان است. یکی از مهم‌‌ترین مسائلی که طبری در تفسیر خود به آن پرداخته، مسئله قرائات می‌‌باشد، بدین صورت که او ذیل آیات، از قرائات مختلف سخن می‌‌گوید و پس از نقد و بررسى، در هر مورد، قول أصحّ و مرجّح را انتخاب و بیان می‌‌کند. طبرى در این زمینه، از چنان تسلط و توانایى برخوردار است که تنها یک حافظ و راوى زبردست در علم قرائت به نظر نمى‏‌آید، بلکه او عالمى کم‏‌نظیر و ناقدى توانا است که در میان انبوه قرائات و روایات مختلف، اندیشه عمیق و نقّاد خود را به کار مى‏‌گیرد و به کمک معیارهای متنوع همچون: اجماع قاریان و قرآن‏‌دانان یا پرهیز و خوددارى آنان در مورد قرائتى خاص، هماهنگى قرائت با سیاق آیه و دیگر موارد مشابه، هماهنگى با قواعد و شیوه معروف زبان عرب، هماهنگى با تفسیر اهل تأویل، هماهنگى با رسم الخط قرآن، سهولت لفظى و تناسب معنوى یکى از قرائتها و غیره، سره را از ناسره نشان مى‏‌دهد و هرکدام را در جاى خاص خویش مى‏‌نشاند.