واکاوی همدید مخاطرۀ تگرگ در شهرستان بجنورد

تگرگ یکی از مخاطرات جوی است که به‌سبب ناپایداری‌های جوی توسط ابرهای کومولونیمبوس و فعالیت شدید توفان‌های تندری بیشتر در فصل‌های بهار و پاییز رخ می‌دهد. بیشترین خسارت، ناشی از بارش تگرگ در بخش کشاورزی است که همه‌ساله مقدار زیادی از محصولات باغی و زراعی در اثر این پدیدۀ مخرب از بین می‌رود. در این مطالعه به‌منظور بررسی و تحلیل همدید سازوکار مؤثر بر شرایط رخداد تگرگ در شهرستان بجنورد از روش تحلیل خوشه‌ای طی دورۀ آماری (1396- 1356‌) استفاده شده است. چهار الگو در شکل‌گیری تگرگ شناسایی شد: 1. کم‌فشار دریای خزر؛ 2. کم‌فشار پاکستان/ پرفشار آزور؛ 3. پرفشار دریای خزر/ کم‌فشار عربستان؛ 4. پرفشار شمال دریای خزر/ کم‌فشار پاکستان. نتایج نشان داد که بیشترین فراوانی پدیدۀ تگرگ در ماه‌های فروردین و اردیبهشت در منطقه رخ داده است. در یک جمع‌بندی می‌توان گفت تشکیل سامانه‌های کم‌فشار و پرفشار در شمال و جنوب منطقه و تقویت جریان‌های نصف‌النهاری روی منطقه که سبب فرارفت رطوبت دریاهای عمان و خزر در ترازهای 850 و 700 هکتوپاسکال می‌شود در بیشتر الگوها سبب تقویت حرکات صعودی و جو ناپایدار و تشکیل پدیده تگرگ شده است. از طرف دیگر ریزش هوای سرد عرض‌های بالا و صعود هوای گرم عرض‌های پایین روی منطقه در تشدید شیو دمایی و تقویت صعود روی منطقه از دیگر عوامل رخداد تگرگ بوده است. همچنین بیشترین رخداد تگرگ زمانی رخ داد که الگوی کم‌فشار پاکستان و پرفشار آزور بر منطقه استیلا داشته‌اند.