واکاوی مفهوم حیات در زیست‌شناسی و فلسفه صدرایی

چیستی مفهوم حیات، از دیرباز، توجه فیلسوفان و دانش‌مندان را به خود جلب کرده است. زیست‌شناسی یکی از علومی است که با مفهوم حیات ارتباط نزدیکی دارد. زیست‌شناسی، برای دست‌یابی به مفهوم حیات، از دو رویکرد فهرست‌محور و دانش‌‌محور بهره می‌برد. در رویکرد فهرست‌محور ـ با پذیرش تمایز قاطع بین موجود زنده از غیرزنده ـ فهرست‌های متفاوتی از ویژگی‌های موجودات زنده عرضه می‌گردد. در رویکرد دانش‌محور که روش مناسب‌تری برای دست‌یابی به مفهوم حیات است، سعی می‌شود حیات درون‌شبکه‌ای از مفاهیم موجود در یک دانش خاص علمی تعریف گردد. در حکمت متعالیه، حیات به عنوان نحوه‌ای از وجود در نظر گرفته می‌شود و با مساوق دانستن وجود با حیات، سلسله‌مراتب حیات با سلسله مراتب وجود یکسان می‌گردد و مرز قاطعی بین موجود زنده با غیرزنده نمی‌توان ترسیم کرد. این مقاله، سعی دارد به این سؤال پاسخ گوید: آیا علم و فلسفه در واکاوی مفهوم حیات، ارتباط یا قرابتی با یک‌دیگر دارند؟ یافته‌های پژوهش، نشان می‌دهد که گرچه مسأله حیات در فلسفه به عنوان یک امر متعالی و در بیولوژی، در افق مادی کاوش می‌شود، می‌توان در قلمرو عالم طبیعت، رابطه‌ای عام و خاص، در تعریف مفهوم حیات، بین علم و فلسفه ترسیم نمود.