نگاهی به زمینه‌های اجتماعی نوپردازی در شعر فارسی ایران و فارسی تاجیکی

نویسنده

  • عثمان کریم‌اف مسعود قهاراف استاد دانشگاه
چکیده مقاله:

در ادبیات فارسی ایران و فارسی تاجیکی ماوراءالنهر به مناسبت‌های ارتباط سیاسی و اقتصادی و فرهنگی با کشورهای اروپا جریان تازه‌ای شکل گرفت که از نمودهای بارز آن ورود عبارات و ترکیب‌ها و تصاویر تازه در زبان ادبی به‌ویژه شعر بود. در این مقاله زمینه‌های اجتماعی این جریان در شعر فارسی ایران و فارسی تاجیکی بررسی شده است. سابقۀ نفوذ کشورهای غربی به ایران و آسیای میانه به دورۀ تیموریان و حتی پیش از آن برمی‌گردد. در ایران اوج این روابط مربوط به دوران صفویه است. از همین زمان دامنۀ تأثیر این روابط در ادبیات فارسی نیز گسترده می‌شود. اشعار این دوره سرشار از مضامین تازه و تصاویر نو و ترکیب‌های جدید مثل رخ فرنگ، بت فرنگ، می پرتغال و... است. این‌گونه اثرگذاری فرهنگ اروپای شرقی در فرهنگ و ادبیات فارسی تاجیکی، در آسیای میانه چندی دیرتر، از نیمۀ دوم سدۀ شانزدهم میلادی، آغاز شد و درپی گسترش روابط تجاری و دیپلماسی با روسیه رونق گرفت. زمینۀ ایجاد تصاویر تازه در ادبیات فارسی تاجیکی نیز به‌دنبال همین ارتباط سیاسی، اقتصادی، تجارتی، علمی و فرهنگی میان خانات آسیای میانه و روسیۀ پادشاهی به‌وجود آمد. گرایش به این نوآوری‌ها در اشعار شاعرانی چون نادم استروشنی، نازل خجندی، میرزاصدیق فنا و... دیده می‌شود. این بررسی‌ها حاکی از آن است که در تفکر اجتماعی و فرهنگی و ادبی مردم ایران، مفهوم فرهنگ از میانه‌های قرن هفدهم تحت تأثیر نفوذ اروپای غربی و جنوبی بوده است. این مفهوم در تفکر اجتماعی و فرهنگی و ادبی مردم اواخر سدۀ هجدهم و اوایل سدة نوزدهم آسیای میانه نیز نشان از تأثیر نفوذ اروپای شرقی دارد. بنابراین، اثرگذاری بی‌واسطۀ اروپاییان در طرز زندگی مردم ایران از نیمۀ اول سدۀ هفدهم و در طرز زندگی ساکنان آسیای میانه، چندی دیرتر، از نیمۀ دوم سدۀ هجدهم میلادی شروع شده است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

نگاهی به زمینه های اجتماعی نوپردازی در شعر فارسی ایران و فارسی تاجیکی

در ادبیات فارسی ایران و فارسی تاجیکی ماوراءالنهر به مناسبت های ارتباط سیاسی و اقتصادی و فرهنگی با کشورهای اروپا جریان تازه ای شکل گرفت که از نمودهای بارز آن ورود عبارات و ترکیب ها و تصاویر تازه در زبان ادبی به ویژه شعر بود. در این مقاله زمینه های اجتماعی این جریان در شعر فارسی ایران و فارسی تاجیکی بررسی شده است. سابقۀ نفوذ کشورهای غربی به ایران و آسیای میانه به دورۀ تیموریان و حتی پیش از آن برم...

متن کامل

مقایسة فارسی تاجیکی و فارسی ایران

 ‏مقاله حاضر با تکیه بر معناشناسی این موضوع را بررسی می کند که فارسی ایرانی و فارسی تاجیکی تا چه میزان به هم نزدیک یا از هم دور هستند. واژه های گمراه کننده یا فریبکار در دو زبان یا دو گونة یک زبان که به اصطلاح در زبان شناسی جدید به آن «دوستان غلط انداز» گفته می شود، موضوعی معنی شناختی است که نویسنده به اعتبار آن، تفاوت های أوگونأ زبان فارسی را شرح می دهد تا از این رهگذر نشان دهدکه تفاوت ها در ف...

متن کامل

مقایسة فارسی تاجیکی و فارسی ایران

 ‏مقاله حاضر با تکیه بر معناشناسی این موضوع را بررسی می کند که فارسی ایرانی و فارسی تاجیکی تا چه میزان به هم نزدیک یا از هم دور هستند. واژه های گمراه کننده یا فریبکار در دو زبان یا دو گونة یک زبان که به اصطلاح در زبان شناسی جدید به آن «دوستان غلط انداز» گفته می شود، موضوعی معنی شناختی است که نویسنده به اعتبار آن، تفاوت های أوگونأ زبان فارسی را شرح می دهد تا از این رهگذر نشان دهدکه تفاوت ها در ف...

متن کامل

مقایسة فارسی تاجیکی و فارسی ایران

‏مقاله حاضر با تکیه بر معناشناسی این موضوع را بررسی می کند که فارسی ایرانی و فارسی تاجیکی تا چه میزان به هم نزدیک یا از هم دور هستند. واژه های گمراه کننده یا فریبکار در دو زبان یا دو گونة یک زبان که به اصطلاح در زبان شناسی جدید به آن «دوستان غلط انداز» گفته می شود، موضوعی معنی شناختی است که نویسنده به اعتبار آن، تفاوت های أوگونأ زبان فارسی را شرح می دهد تا از این رهگذر نشان دهدکه تفاوت ها در فا...

متن کامل

نگاهی به چگونگی پیدایش «سبک هندی» در شعر منظوم فارسی

در چند سالل گذشته، در برخی از نوشته هایم (‌ 9 و 10) به این نکته اشاره کردم که طبقه بندی سبک های شعر و نظم فارسی برحسب مناطق جغرافیایی و طرح سبک هایی نظیر ترکستانی، خراسانی، عراقی و نیز هندی تا چه اندازه نارساست و از این طریق نمی توان به توجیهی برای چگونگی تحول و پیدایش سیک های ادبی دست یافت. شاید در این میان، یکی از عمده ترین مشکلات سبک شناسان، دستیابی به دلیل یا دلایل توجیهی برای پیدایش سبکی ب...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 12  شماره 30

صفحات  161- 214

تاریخ انتشار 2011-03-01

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023