نمادشناسی نقش مرغابی‌سانان در آثار هنری ایران
نویسنده
چکیده مقاله:
هنر ایرانی بازتاب نمادین و رمزگونۀ واقعیات و حقایق است. فرهنگ اسطوره‌ای-نمادین ایران با طبیعت و عناصر زمینی و آسمانی آن پیوند تنگاتنگ دارد. از دیرباز شرایط زندگی کشاورزی در مرز و بوم ایران موجب وابستگی مردم به آب و در نتیجه تکریم این عنصر مقدس بوده است. حضور عناصر مرتبط با آّب، مانند گیاه و پرنده، و به‌ویژه مرغابی، در ادوار مختلف تاریخ هنر ایران حاکی از پررنگ‌بودن باورهای مبتنی‌بر طبیعت نزد ایرانیان است از آنجا که نقش این پرنده در دوران ساسانی و اوج آناهیتاپرستی به‌وضوح در هنرها جلوه‌گر شده است می‌توان این فرضیه را مطرح کرد که مرغابی نمادی از آناهیتا، ایزدبانوی باروری، و آّب‌های پاک باشد. از سوی دیگر، با توجه به گذشته‌های دورتر، مرغابی می‌تواند به‌منزلۀ پرنده‌ای نقش شده باشد که در نی‌زارهای ایران فراوان بوده و پرندۀ بومی منطقه محسوب می‌شده است. نقش مرغابی بر ظروف و اشیا در هنرهای تزئینی و کاربردی ایرانیان دیده می‌شود و تداوم آن در هنر دوران اسلامی تا عصر صفویه نیز مشهود است. این نقش در تاریخ بارها تکرار شده است، اما چندان به چرایی حضور مداوم آن توجه نشده است. در این مقاله سعی شده است با نگاهی اجمالی، ضمن شناسایی نقش مرغابی در هر دوره، به این سؤال پاسخ داده شود که معانی و فرم نقش مرغابی در هنر مردم ایران از دوران باستان تا دوران اسلامی چه تغییراتی کرده است. این پژوهش از نوع نظری و اکتشافی، و روش تحقیق توصیفی و تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و الکترونیکی‌ای است که تصاویر تکرارشدۀ مرغابی‌سانان را در هنرهای تزئینی و کاربردی ادوار گوناگون تاریخی شامل می‌شود. به‌نظر می‌رسد هنرمندان در ابتدا دیدی واقع‌گرا به مرغابی‌سانان داشته‌اند و آنچه در محیط خود مشاهده می‌کرده‌اند را به‌تصویر می‌کشیده‌اند و به‌مرور زمان نقش مرغابی به‌صورت نمادین درآمده و دارای بار معنوی و سلطنتی شده است تا آنجا که در اوج این فرایند مرغابی به‌صورت نمادی ایزدی نقش شده است. در نهایت با گذشت زمان و تحول باورهای مردمان به نقشی صرفاً تزئینی افول می‌کند.
منابع مشابه
بررسی تأثیرتفکرات شیعی درکاربست نقش اژدها در آثار هنری ایران
آموزه‌های قرآنی و روایات و احادیث آل‌الله، که شامل خلقت جهان هستی و موجودات، یگانگی‌خدا، اعتقاد به بهشت و دوزخ و برشماری صفات نکوهیده است، مبانی تفکر هنرمند شیعی را تشکیل می‌دهد. اژدها، که هم در آیات قرآن دیده می‌شود و هم در کلام آل الله، بیشتردر چهرۀ موجودی دوزخی ظاهر می‌شود. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر تفکرات شیعی برخلق آثار هنری ایران با نقش اژدهاست. در واقع بررسی این موارد همه در جهت پاسخگ...
متن کاملبررسی تأثیرتفکرات شیعی درکاربست نقش اژدها در آثار هنری ایران
آموزه های قرآنی و روایات و احادیث آل الله، که شامل خلقت جهان هستی و موجودات، یگانگی خدا، اعتقاد به بهشت و دوزخ و برشماری صفات نکوهیده است، مبانی تفکر هنرمند شیعی را تشکیل می دهد. اژدها، که هم در آیات قرآن دیده می شود و هم در کلام آل الله، بیشتردر چهرۀ موجودی دوزخی ظاهر می شود. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر تفکرات شیعی برخلق آثار هنری ایران با نقش اژدهاست. در واقع بررسی این موارد همه در جهت پاسخگ...
متن کاملنقش آگاهی و دانسته‌های عمومی در انتخاب آثار هنری
هنر و زیبایی، رابطه‌ای دیرینه باسلیقه و انتخاب دارد و به همین دلیل از موضوعات بحث‌برانگیز در جهان هنر به شمار می‌آید. در بسیاری از مواقع اختلاف‌نظر میان جامعهٔ حرفه‌ای و تخصصی از یک‌سو و عموم مخاطبان از سوی دیگر، به‌وضوح خودنمایی می‌کند و در برخی از مواقع نوعی فاصله میان کارفرما و هنرمند به وجود می‌آورد؛ اما مسئله اصلی اینجاست که این اختلاف‌نظر از کجا ناشی شده است و چه چیزی را می‌توان مبدأ و موض...
متن کاملبررسی نقش مار در آثار هنری پیش از تاریخ ایران
نماد مار یکی از کهن ترین و رایج ترین نقوش مورد استفاده جوامع پیش از تاریخ و دوران تاریخی ایران بوده است. این نقش در اساطیر اقوام ایرانی چون مردمان سیلک، جیرفت، عیلام، لرستان و... به اشکال متعدد و با مفاهیم و معانی متفاوت و گاه متضاد مطرح شده است. در این مطالعه، نقشمایه مار و سیر مفهمومی آن، در هزاره های پیش از تاریخ مورد توجه قرار می گیرد. در فصل اول این پژوهش که با روش توصیفی_تحلیلی انجام شده...
15 صفحه اولبررسی نقش بزکوهی در آثار هنری ایران باستان
نقش بزکوهی یکی از اصلی ترین نقوش به کار رفته بر روی آثار هنری ایران باستان محسوب می شود .این نقش از دیرباز مورد توجه هنرمندان این سرزمین قرار داشته و در سیر هنری خود به لحاظ مفهومی و تصویری بسیار پر بار و غنی بوده است . این پژوهش می کوشد تا به گرد آوری و بررسی نقوش بزکوهی در دوره های مختلف پیش از تاریخ و دوره تاریخی هنر ایران پرداخته و با بررسی عوامل موثر بر ایجاد و تغییر مفاهیم این نقش ، چون...
15 صفحه اولمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 7 شماره 26
صفحات 21- 30
تاریخ انتشار 2019-12-22
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023