نقش قاعده فقهی لاضرر در مدیریت بحران‌های محیط‌زیستی

نویسندگان

  • حسن حسن زاده دانشجوی دکتری، فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی دامغان، دامغان، ایران
  • داوود داداش نژاد دلشاد استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی دامغان، دامغان، ایران
  • محمد ادیبی مهر دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
  • محمدجواد باقی زاده استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی دامغان، دامغان، ایران
چکیده مقاله:

یکی از قواعد فقهی که در سرتاسر فقه بدان استناد می‌شود و در بسیاری از مسائل اقتصادی و اجتماعی، ازجمله محیط‌زیست می‌تواند کارساز باشد، قاعده لاضرر است. این قاعده را باید اصلی کلی در حقوق اسلامی دانست؛ اصلی که بنیادی محکم برای پیشگیری از ضرر به دیگران و جبران آن ضرر است و بر این اساس مبنایی قوی برای تصویب قوانین موضوعه است. همچنین شمول این قاعده بر امور عدمی نیز باعث می‌شود علاوه بر بازدارندگی این قاعده در تخریب محیط‌زیست، نقش سازنده‌ای در طبیعت و مدیریت بحران‌های محیط‌زیستی داشته باشد. متأسفانه انسان برای رسیدن به توسعه و رفاه، با بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی، علاوه بر نادیده گرفتن حق نسل‌های آتی از این منابع خدادادی، موجبات زیان به طبیعت و تغییرات وسیع در اکوسیستم و بروز بحران‌های محیط‌زیستی و اضرار به غیر را فراهم کرده است. با پذیرش نقش اثباتی قاعده لاضرر در احکام شرعی، می‌توان علاوه بر مدیریت بحران محیط‌زیست و اثبات ضمان تخریب گران طبیعت، حکم به الزام آنان به جبران خسارات وارده نمود؛ زیرا ایراد خسارت به این سرمایه‌ی طبیعی همانند سرمایه‌های مادی و معنوی خصوصی نمی‌تواند نادیده گرفته شود. لذا با توجه به خلأهای قانونی موجود و عدم بازدارندگی مؤثر قوانین در مواجهه با مخرّبان طبیعت، این مقاله با روشی توصیفی و تحلیلی به بیان نقش قاعده لاضرر در مدیریت بحران‌های محیط‌زیستی و لزوم پذیرش آن در اثبات احکام و قوانین مربوطه در فقه و حقوق اسلامی می‌پردازد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

قاعده لاضرر و لاضرار در مذاهب فقهی

در این رساله نخست درباره اهمیت، وسعت و کلیات مربوط به قاعده بحث گردیده و سپس به مفهوم شناسی اصل قاعده « لاضرر» پرداخته شده است. در ادامه ادله قاعده از «کتاب» و «سنت» ذکر گردیده است و در بخش سنت که مهم ترین دلیل قاعده است، سند، معانی مفردات و مبانی مختلف در معنای حدیث مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین به برخی از مباحث در خصوص این قاعده که اغلب از سوی فقهای شیعه و با عنوان «تنبیهات قاعده لاضرر» م...

رابطه منطقی قاعده فقهی لاضرر و قاعده غربی سوء‌استفاده از حق

با مطالعه در آیات قرآن، اخبار رسیده و آرای فقهای امامیه معلوم می‌گردد که «ضرر» به معنای زیان مادی، و «ضرار» به مفهوم ضرر معنوی و همراه با آزار و اذیت است. مفاد قاعده لاضرر، نفی حکم ضرری و معیار تحقق ضرر نیز خسارت و ضرر نامتعارف است. دامنه‌ی قاعده نیز بسیار وسیع است، و در نظام حقوقی برای مقابله با ضرر ناشی از احکام حقوقی و از جمله جهت مبارزه با جواز اجرای حقی که به ضرر دیگری می‌انجامد، به کار می...

متن کامل

مستندات قرآنی قاعده لاضرر

چکیده در عصر حاضر، مسائل و نیازهای نو پیدایی در جهان پیش آمده است که نسل حاضر را به لحاظ تعاملات فردی و اجتماعی متاثر از آثار سوء زیانبار خود ساخته است؛ بخصوص در دنیای صنعتی فعلی ،مقوله‌ی خسارت و ضرر و اضرار ،گونه های متفاوتی به خود گرفته و اشکال و انواع گوناگونی را به وجود آورده است؛ بطوری که آرامش روحی و روانی، و همچنین امنیت اقتصادی و اعتباری افراد را مورد تهدید جدی قرار داده است. بی شک ظهور...

متن کامل

رابطه منطقی قاعده فقهی لاضرر و قاعده غربی سوء استفاده از حق

با مطالعه در آیات قرآن، اخبار رسیده و آرای فقهای امامیه معلوم می گردد که «ضرر» به معنای زیان مادی، و «ضرار» به مفهوم ضرر معنوی و همراه با آزار و اذیت است. مفاد قاعده لاضرر، نفی حکم ضرری و معیار تحقق ضرر نیز خسارت و ضرر نامتعارف است. دامنه ی قاعده نیز بسیار وسیع است، و در نظام حقوقی برای مقابله با ضرر ناشی از احکام حقوقی و از جمله جهت مبارزه با جواز اجرای حقی که به ضرر دیگری می انجامد، به کار می...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 7  شماره 3

صفحات  127- 146

تاریخ انتشار 2019-05-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023