نقش ساختار ریشه و صفات فیزیولوژیک جو در پاسخ به تنش خشکی

تنش خشکی در اکثر مناطق جهان مهم‌ترین عامل کاهش عملکرد گیاهان زراعی محسوب می­شود. تنظیم اسمزی و داشتن سیستم ریشه­ای قوی و عمیق از طریق افزایش جذب و بازده مصرف آب، سبب افزایش تحمل به خشکی در غلات می­شود. در این تحقیق، تأثیر ساختار ریشه و صفات فیزیولوژیک در پاسخ به تنش خشکی در سه رقم جو زراعی یوسف (متحمل)، موروکو (حساس) و فجر30 (نیمه‌متحمل) و یک اکوتیپ جو غیر‌زراعی اسپانتانئوم (متحمل) بررسی شد. بذور جو در لوله­های پی‌وی‌سی 1 متری با قطر 10 سانتی‌متر کشت شدند و تنش خشکی به میزان 20 درصد مقدار آب در دسترس اعمال شد و آبیاری در حد ظرفیت زراعی به‌عنوان شاهد در نظر گرفته شد. خصوصیات ریشه و صفات فیزیولوژیک در ابتدای مرحلة گلدهی اندازه‌گیری شد. نتایج حاکی از این بود که در اثر خشکی، میزان هدایت روزنه­ای، محتوای نسبی آب برگ، پتانسیل آب برگ و پتانسیل اسمزی در همة ارقام کاهش و دمای برگ افزایش یافت. ارقام متحمل دارای کمترین افت پتانسیل آب، پتانسیل اسمزی و محتوای نسبی آب برگ بودند. رقم حساس دارای کمترین و ارقام متحمل دارای بیشترین میزان تنظیم اسمزی بودند. تنش خشکی موجب کاهش وزن خشک و حجم ریشه نسبت به شرایط کنترل شد. عمق ریشه در تمام ارقام متحمل و نیمه‌متحمل در اثر تنش افزایش یافت، درحالی که در رقم حساس کاهش نشان داد. نتایج نشان داد ارقام مقاوم ارقامی‌اند که در شرایط تنش می­توانند با افزایش عمق ریشه، آب بیشتری جذب کنند و در نتیجه دارای تنظیم اسمزی و محتوای نسبی آب بیشتری باشند. این ارقام در شرایط تنش به‌دلیل محتوای نسبی آب بیشتر، هدایت روزنه­ای بیشتری دارند و ازاین‌رو دمای برگ را در سطح پایین­تری نگه می‌­دارند.