نقش تعلیمات در پیدایش کرامات

فلسفه­ تکوین شماری از حکایت­ها و کرامت‌های صوفیه بدون تردید در هدف­های تعلیمی آن­ها نهفته است. بعضی از باورها و معتقدات مذهبی برای تفهیم به مریدان، عملاً با حکایت­های متعدّد به صورت عملی به تصویر کشیده شده است تا برای سالکی که تازه به این راه قدم نهاده است یک اعتقاد قلبی و درونی، با تجسّم بیرونی ملموس‌تر جلوه نماید. به این سبب است که بین دیدگاه­ها و اندیشه­های خاص مشایخ و حکایت­های مرتبط با آن­ها همواره ارتباط مستقیم وجود دارد. تأکید بایزید بر فنا و جنید بر شریعت، حکایت­ها منقول از گفتار و کردارهای آن­ها را نیز در شعاع تأثیر این موضوعات قرار داده است. حسّاسیت ابراهیم خواص بر توکّل، ابوالحسین نوری بر ایثار و سهل تستری بر ریاضت، حکایت­های منسوب به آن­ها را نیز اغلب به طور مستقیم بر همین موضوعات متمرکز کرده است.