نظریة بنیادی به مثابه روش نظریه‌پردازی

نظریة بنیادی روشی مدرن برای کشف مفاهیم بنیادی از دلِ داده‌های تحقیق کیفی است. از این منظر، یک روش کیفی با تکنیک اکتشافی- استقرائی است، اما پوزیتیویسم روشی است کمّی‌ با تکنیک قیاسی به دنبال تأیید یا ردّ مدل نظری و فرضیات تحقیق. نظریة بنیادی سه مرحلة اساسی کدگذاری باز، محوری و انتخابی دارد. البته مراحل روش‌شناسی نظریة بنیادی لزوماً پی‌در‌پی نیست؛ بلکه بر اساس تحلیل همزمان است. یعنی محقق همزمان می‌تواند به گردآوری، طبقه‌بندی، و تجزیه و تحلیل داده‌های تحقیق بپردازد و از ارتباط میان مقولة مرکزی با دیگر مقولات خط داستانی پدید می‌‌آید. در نظریة بنیادی، برخلاف تحقیقات کمّی‌، پیش از تحقیق میدانی نمی‌توان نمونه‌گیری نظری را برنامه‌ریزی کرد. معیار قضاوت در نمونه‌گیری نظری هنگامی‌ اتفاق می‌افتد که اشباع نظری مقوله یا نظریه صورت پذیرد. هنگامی‌ که محقق، پس از پیمودن روند مسیرهای فوق، به کشف نظریه نرسید باید حساسیت نظری را افزایش دهد، یعنی پرسیدن و مقایسة مداوم در طول تحقیق که اساس نظریة بنیادی را تشکیل می‌‌دهد.