نحوه توارث مقاومت به شته روسی (Diuraphis noxia (Mordvilko در گندم بر اساس میزان پیچیدگی برگ

به منظور بررسی ژنتیکی مقاومت به شته روسی گندم، دو رقم گندم مقاوم امید و آزادی با رقم حساس شعله و با یک دیگر تلاقی داده شدند. برای هر تلاقی جمعیت های F1 ، F2 و بک کراس ها (BCS, BCR) به دست آمدند. این نسل ها به همراه والدین مقاوم و حساس در شرایط گلخانه کاشته و در مرحله گیاهچه ای به شته روسی گندم آلوده شدند. بیست و یک روز پس از آلوده سازی، خسارت ناشی از تغذیه شته بر اساس میزان پیچیدگی برگ ها به صورت کیفی (با استفاده از مقیاس 0 تا 3) و کمی (درصد سطح پیچیدگی برگ ها) اندازه گیری شدند. نحوه توارث مقاومت در روش کیفی با استفاده از نسبت های مندلی در نسل های F2 و بک کراس ها و در روش کمی با استفاده از تجزیه میانگین و واریانس نسل ها مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از روش مندلی نشان داد که مقاومت در دو رقم آزادی و امید به ترتیب با یک و دو ژن اصلی کنترل می شوند. وجود تغییرات کی در صفات مذکور و معنی دار شدن نقش اپیستازی در تجزیه میانگین نسل ها برای آن صفات نشان داد که علاوه بر ژن های اصلی و عوامل محیطی، تعدادی ژن های فرعی نیز در کنترل َآن ها نقش دارند. در رقم آزادی اثرات افزایشی، غالبیت و اثرات متقابل دو گانه نقش مهمی در کنترل مقاومت داشتند. در حالی که در رقم امید فقط اثر افزایشی ژن ها موثر بوده و غالبیت نقش معنی داری در کنترل آن نداشت. پیچیدگی برگ در رقم آزادی وراثت پذیری بالا (%92) و در رقم امید وراثت پذیری متوسطی (%50) را نشان داد. عدم وجود رابطه آللی بین ژن های کنترل کننده پیچیدگی برگ ها در دو رقم مقاوم آزادی و امید نشان داد که با انتقال این ژن ها متفاوت به ارقام گندم مطلوب و سازگار با منطقه، می توان مقاومت پایدارتری را به شته روسی گندم به دست آورد.