منشأیابی آلودگی فلزات سنگین خاک‌های مجاور صنایع فولاد کرمان

فعالیت‌های انسانی تجمع فلزات سنگین را در خاک افزایش خواهد داد. آلودگی خاک به طور قابل توجهی کیفیت محیط زیست را کاسته و بر سلامت انسان اثرگذار است. پژوهش حاضر با هدف تعیین غلظت برخی از فلزات سنگین (نیکل، سرب، آهن، روی، کروم، کادمیوم) و ارزیابی تأثیر فعالیت مجتمع فولاد کرمان بر غلظت فلزات سنگین خاک صورت گرفت. تعداد 60 نمونه ازخاک سطحی از عمق 15-0 سانتی‌متری، در فواصل متفاوتی از مجتمع فولاد کرمان جمع­آوری و با دستگاه طیف‌سنج جذب اتمی (AAS) آنالیز شدند. برخی شاخص­های آلودگی شامل فاکتور آلودگی (Contamination factor (Cf))، شاخص آلودگی (Pollution index (PI))، بار آلودگی (Pollution load index (PLI))، شدت آلودگی (Pollution Intensity index (Ipoll))، آلودگی بالقوه (Potential contamination index (Cp))، برای ارزیابی سطوح آلودگی خاک محاسبه شدند. همچنین از آزمون‌های آماری همبستگی پیرسون، تحلیل مولفه‌های اصلی (PCA) و خوشه‌بندی سلسله مراتبی (HCA) جهت تعیین منشأ آلاینده‌ها استفاده شد. نتایج، روند تغییرات غلظت فلزات سنگین در خاک محدودۀ مورد مطالعه را به ترتیب آهن>روی> سرب> نیکل> کروم> کادمیوم نشان داد. حداکثر میزان شاخص‌های مورد مطالعه مربوط به فلز سرب و پس از آن مربوط به روی بود. همبستگی پیرسون نشان داد که غلظت روی با کادمیوم و سرب با کروم رابطۀ مثبت معنی‌داری دارد. نتایج PCA شاخص Cf فلزات سنگین، فلزات سرب و کروم را در خوشۀ اول قرار داد و این نشانگر این است که این دو عنصر، بیشتر دارای منشأ انسانی هستند. پژوهش حاضر نشان داد که منطقۀ مورد مطالعه نیازی به اقدامات اصلاحی شدید ندارد، با این وجود پایش مداوم محیط ضروری است.