مقایسه نتایج سه روش اندازه گیری میزان رس قابل انتشار در خاکهای خوزستان

رس قابل‌انتشار در آب به دلیل پیش­بینی فرسایش خاک، آبشویی و تکامل خاک دارای اهمیت است. از روش­های مختلفی برای اندازه­گیری رس قابل‌انتشار استفاده می­شود که نتایج هر یک متفاوت است. در این مطالعه برای مقایسه میزان رس قابل‌انتشار با استفاده از سه روش همزن مکانیکی، اولتراسوند و راسموسن، نمونه­های خاک‌ از مناطق مختلفی در استان خوزستان با تنوع در خصوصیات فیزیکوشیمیایی جمع­آوری شد. همبستگی بین میزان رس قابل‌انتشار و خصوصیات خاک در هر روش از لحاظ آماری با مدل رگرسیون تحلیل و نتایج با همدیگر مقایسه شد. نتایج نشان داد میانگین میزان رس قابل‌انتشار در روش راسموسن 6/72، همزن مکانیکی 4/33 و اولتراسوند 1/14 درصد از رس کل بود. همچنین تحلیل رگرسیونی نشان داد مهمترین عامل اثرگذار بر پیش­بینی میزان انتشار رس به روش راسموسن، میزان گچ و رس کل است در حالیکه برای روش همزن مکانیکی ضریب انبساط خطی، ماده آلی، رس، گچ و شن کل در رابطه رگرسیونی موثر بودند. در روش اولتراسوند سیلت، املاح و آهک ویژگی­های پیش­بینی کننده رس قابل‌انتشار بودند. علت این تفاوت­ها به مکانیسم متفاوت بکار رفته در روش‌های مطالعه انتشار رس مربوط می‌شود. در بررسی روابط آماری بین ویژگی‌های خاک و انتشار رس به روش راسموسن، همزن مکانیکی و اولتراسوند به ترتیب بیشترین نقش مربوط به گچ، ضریب انبساط خطی و سیلت بود. ماده آلی، گچ، نسبت جذب سدیم، سدیم محلول و هدایت الکتریکی با انتشار رس همبستگی منفی و رس کل، آهک، ضریب انبساط خطی، ظرفیت تبادل کاتیونی و پ‌هاش همبستگی مثبتی با انتشار رس داشتند؛ بنابراین پیشنهاد می­شود که در مطالعه میزان رس قابل‌انتشار در هر تحقیق، روشی انتخاب شود که با شرایط مورد نظر محقق و یا ویژگی­های خاک هماهنگی داشته باشد. همچنین در مطالعات آتی اثر اندازه خاکدانه، نوع و ترکیب شیمیایی ماده آلی بر انتشار رس بررسی شود.