مطالعۀ تطبیقی شیوۀ تدوین قوانین و تأثیر آن بر فرایند ثبت اختراع؛ مطالعۀ موردی یک اختراع ثبت‌شده در ایران و امریکا

آمار عملکرد ادارۀ ثبت اختراع ایران بین سال‌های 1386تا 1393ش حاکی از کاهش چشمگیر تعداد اختراعات ثبت‌شده در ایران است. تعداد ثبت اختراع از 10346 مورد در سال 1387ش به 3436 مورد در سال 1392ش کاهش یافته است. این درحالی است که در بازۀ زمانی مشابه یعنی میان سال‌های 2008 تا 2013م تعداد اختراعات ثبت‌شدۀ ایرانیان در ایالات ‌متحدۀ امریکا از 2 اختراع به 40 اختراع رسیده است. از سوی دیگر، تجاری‌سازی اختراعات در ایران با مشکلات جدی روبرو است و به گفتۀ صاحب‌نظران این حوزه، بیش از 90 درصد اختراعات ثبت‌شده در ایران در بایگانی ادارۀ ثبت اختراع باقی می‌مانند و هیچ‌گاه راهی به بازار پیدا نمی‌کنند. در مقالۀ حاضر به یکی از دلایل احتمالی یعنی ایرادهای قانونی در خصوص فرایند ثبت می‌پردازیم تا ببینیم از نظر حقوقی چه چیزی باعث می‌شود که مخترعان ایرانی با وجود هزینه‌های بسیار تمایل بیشتری به ثبت اختراعات خود در ایالات ‌متحدۀ امریکا دارند. برای این منظور با مطالعۀ کتابخانه‌ای به بررسی قوانین، و با مطالعۀ میدانی و انجام مصاحبه به بررسی گواهی‌های ثبت اختراع صادرشده از سوی ادارات ثبت اختراع دو کشور می‌پردازیم که نشانگر آن است که تفاوت‌های قانونی هرچند کوچک تا چه حد می‌توانند در پیاده‌سازی کارکرد‌های نظام ثبت اختراع مؤثر باشند.