مطالعۀ تطبیقی اجرای آیینی کَتَک و سماع مولویه از منظر تاریخی
نویسندگان
چکیده مقاله:
حرکت، هیجان و اجراهای آیینی به اندازه تاریخ بشری قدمت دارند. چنین آیین مقدسی در تصوف نیز پدید آمده و در خانقاههای اغلب طریقتها آن را به اجرا درمیآورند. این آیین در طریقت مولویه اغلب مشتمل بر چرخشهای پیوسته و بدون توقف حول محور بدن است. اما اجرای آیینی مشابهی، به نام کتک، در معابد هندوئیسم نیز وجود دارد که مانند سماع مولویه ریشه در نیایش آفریدگار دارد و در برخی از ابعاد فرم و محتوا به سماع شبیه است. بنا بر آنچه بیان شد، پرسش اصلی مقاله این است که آیا اجرای کتک، که در دوران سلاطین دهلی (1526-1206 م) و امپراتوران گورکانی (1857-1526 م) در هند باب بوده است، از سماع مولویه، که به همراه تصوف از قرن سیزدهم میلادی وارد هند شده، و به صورت همزمان مورد حمایت دربار بوده و در مجامع رسمی حکومت به اجرا درمیآمده، تأثیر پذیرفته است؟ پرسش فرعی نیز این است که دلیل شباهتهای ظاهری این دو اجرای آیینی، از جمله چرخشهای پیدرپی و حرکات دست، لباس و موسیقی قوالی، ناشی از تأثیراتی است که از هم گرفتهاند؟ این مقاله، به منظور پاسخ به این پرسشها، به کشف روابط زمانی و مکانیِ دو اجرا و دو فرهنگ صوفیسم و هندوئیسم در طول تاریخِ مورد اشاره و احتمال وامگیری کتک از سماع پرداخته است. نتایج پژوهش بنیادی حاضر، که به روش تاریخی و به کمک گردآوری مطالب به شیوۀ اسنادی و نیز میدانی به دست آمده، بیانگر این است که اجرای آیینی کتک به واسطۀ همجواری هندوئیسم و صوفیسم در اجتماع و فرهنگ هند، در دوران سلاطین دهلی و سپس امپراتوران مغول، در بخشهای بسیاری از جمله حرکات بدن، به ویژه چرخشهای پیدرپی و حرکات دست، موسیقی قوالی و لباس، از سماع مولویه تأثیر پذیرفته است.
منابع مشابه
بررسی و تحلیل نشانهشناسی سماع فرقه مولویه
سماع بهعنوان بارزترین مشخصه صوفیگری مرکب است از موسیقی و رقص و ذکر با آدابی ویژه که به اهتمام موافقان و علیرغم نظر مخالفان آن، از سده سوم هجری آغاز و تاکنون به حیات خود ادامه داده است. این آیین مانند تمامی آیینهای اعتقادی دارای ظاهر و باطنی است که راه یافتن به باطن آن بهآسانی امکانپذیر نیست. پس از مولانا، این آیین به همت فرزندان و نوادگان او نظاممند شده است و برخلاف گذشته که سماع مختص صو...
متن کاملبررسی نقش قوچ در قالی های ترکمن از منظر تاریخی و آیینی
قالی ترکمن دارای شکلها و نقشهای بسیاری است که قدمتی طولانی و مفاهیمی عمیق دارند. بخش عمده این نقوش برگرفته از طبیعت هستند، موضوع مورد بررسی در این پژوهش، نقش قوچ در قالیهای ترکمن است که به ریشههای مفهومی و تاریخی آن پرداخته میشود. سوالات اصلی این تحقیق، چگونگی ارتباط این نقش با تاریخ، آیین و رسوم ترکمنها و همچنین چگونگی نقش شدن آن در قالیهای این قوم میباشد. این مقاله، از نوع تاریخی و رو...
متن کاملبررسی و تحلیل نشانه شناسی سماع فرقه مولویه
سماع به عنوان بارزترین مشخصه صوفیگری مرکب است از موسیقی و رقص و ذکر با آدابی ویژه که به اهتمام موافقان و علیرغم نظر مخالفان آن، از سده سوم هجری آغاز و تاکنون به حیات خود ادامه داده است. این آیین مانند تمامی آیینهای اعتقادی دارای ظاهر و باطنی است که راه یافتن به باطن آن به آسانی امکانپذیر نیست. پس از مولانا، این آیین به همت فرزندان و نوادگان او نظاممند شده است و برخلاف گذشته که سماع مختص صوف...
متن کاملمطالعه تطبیقی رقص شیوا و رقص سماع
هنر در فرهنگهای سنتی و دینی و آیینی، بستر مناسبی برای تجلی مضامین عرفانی، معنوی و روایی است، لذا میتوان از طریق پژوهش در این قبیل آثار هنری، علاوه بر کشف معانی نمادین به دریافت محتوای رمزی اشارهای آنها نیز نایل شد. بیان نمادین در رقصهای آیینی یکی از مهمترین شاخههای هنری است که میتواند، به مثابة مطالعاتی جامعهشناختی، دینی، عرفانی و اعتقادی و به طور کلی تحت عنوان مطالعات فرهنگی، خصوصیات ز...
متن کاملمطالعۀ تطبیقی رمزهای آیینی و فرهنگی در منظرپردازی باغهای ایرانی و چینی
بیان مسئله: سه عامل فرهنگ، آداب و رسوم و باورهای مذهبی مؤثرترین مؤلفههای تأثیرگذار بر تمدنهای کهن از جمله ایران و چین بوده است. این مؤلفهها در تمدنهای مذکور به صورتهای مختلف تجسم یافته و در تعریف هویت مکانی فضاهای مختلف از جمله باغها از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است. در این راستا انجام مطالعۀ تطبیقی جهت بررسی چگونگی تأثیر مفاهیم آیینی و فرهنگی در شکلگیری رمزها و فضاهای کالبدی باغسا...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 8 شماره 30
صفحات 1- 30
تاریخ انتشار 2017-01
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی برای این مقاله ارائه نشده است
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023