مطالعۀ تطبیقی آزمون‌پذیری نظریۀ انقلاب هانتینگتون با انقلاب در ایران و مصر

مقایسۀ شباهت‌ها و تفاوت‌های انقلاب اسلامی ایران و تحولات سیاسی سال 2011 مصر، به‌عنوان دو کشور اسلامی، از موضوعات مهم و نیازمند پژوهش است. یکی از موضوعاتی که در مطالعۀ تطبیقی این دو انقلاب نیازمند توجه است، انطباق‌پذیری نظریه‌های انقلاب غربی درخصوص انقلاب در این دو کشور اسلامی است. نظریۀ «انقلاب هانتینگتون» که به‌عنوان یکی از نظریه‌های متأخر در علل رویداد انقلاب‌ها ارائه گردیده، از سوی برخی پژوهشگران با انقلاب اسلامی ایران مورد ارزیابی قرار گرفته و همچنان محل بحث است. این موضوع در تحولات انقلابی مصر در سال 2011 مورد بحث واقع شده است. مقالۀ حاضر در تلاش است تا از رهگذر مطالعۀ تطبیقی میزان انطباق‌پذیری نظریۀ مشهور به «توسعۀ نامتوازن» با انقلاب اسلامی ایران و تحولات مصر، به ارزیابی میزان موفقیت این نظریه با تحولات دو کشور مهم در جهان اسلام بپردازد. نگارنده در این مطالعۀ تطبیقی بر این باور است که نظریۀ مذکور در توضیح تحولات انقلابی جهان اسلام موفقیت چندانی ندارد. اگرچه نیاز به مشارکت سیاسی در مصر و ایران می‌تواند به‌عنوان عاملی از عوامل نارضایتی انقلابی باشد، اما با پیش‌فرض‌های نظریه درخصوص تحول انقلابی در فرایند توسعۀ سیاسی همخوانی ندارد