مطالعه ویژگی‌های فیتوشیمیایی و آنتی‌اکسیدانی ژنوتیپ‌های مختلف ریواس(Rheum ribes L.) جمع‌آوری شده از مناطق مختلف ایران

جنس ریواس (Rheum) یکی از مهمترین سرده­های خانواده علف هفت­بند (Polygonaceae) می­باشد. ساقه گل­دهنده ریواس حاوی مقادیر بالایی از ترکیبات فنولیکی و آنتی­اکسیدانی هستند که اثرات مفید بر سلامتی انسان دارند. هدف این پژوهش،بررسی ویژگی­های فیتوشیمیایی و فعالیت آنتی­اکسیدانی ژنوتیپ­های جمع­آوری شده از 16 منطقه مختلف ایران بود. نتایج نشان داد که منطقه جغرافیایی تاثیر معنی­داری روی ویژگی­های فیتوشیمیایی شامل فنول کل، فلاونوئیدکل، ویتامین ث، تانن کل، کربوهیدرات محلول، کارتنوئید کل، کلروفیلa و b، اسیدیته قابل تیتر، pH و مواد جامد محلول ریواس دارد. بیشترین میزان فنول کل ریواس (33/16 میلی‌گرم معادل گالیک اسید بر گرم وزن خشک گیاه) در نمونه­های منطقه تکاب و بیشترین میزان فلاونوئید کل(37/0 میلی گرم معادل کوئرستین بر گرم وزن خشک گیاه) در سقز مشاهده شد. بیشترین میزان ویتامین­ث در نمونه­های سقز (18/28 میلی­گرم بر گرم وزن خشک گیاه) مشاهده شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که فعالیت آنتی‌اکسیدانی گیاه، تحت تاثیرمنطقه جمع­آوری بود. بیشترین (24/91 درصد) و کمترین (80/10 درصد) فعالیت آنتی­اکسیدانی در روش DPPH به ترتیب در نمونه­های مناطق سقز و کرمانشاه مشاهده شد. در روش FRAP بیشترین فعالیت آنتی­اکسیدانی در ساقه گل­دهنده­ ژنوتیپG8 (لواسان) با 98/15 و کمترین آن در ژنوتیپG10 (کرمانشاه) با 14/0 میکرومول بر گرم وزن خشک گیاه مشاهده شد. در دندروگرام حاصل (بر اساس 13 صفت)باروش Ward، نمونه­ها به سه گروه اصلی تقسیم شدند. در کل نمونه­های جمع­آوری شده از مناطق اشنویه (G1)، لواسان (G8) و سقز (G13)دارای خصوصیات ارزشمندی هستند که با مطالعات تکمیلی می­توان در برنامه­های بهنژادی از اینژنوتیپ­ها استفاده کرده و گامی مهم در جهت بهره‌برداری از مواد موثره این گیاه در صنایع داروسازی و غذایی کشور برداشت.