مطالعه سیالات درگیر و کانی‌شناسی در دگرسانی‌های گرمابی گرانیتویید آستانه (زون سنندج-سیرجان)

توده گرانیتوییدی آستانه اراک دارای سن ژوراسیک میانی بوده، ترکیب غالب آن گرانودیوریت است. این توده از دیرباز با کانی سازی طلا و معدن کاری شناخته شده است. گرانیتویید آستانه در برخی مناطق متحمل دگرسانی شده است. دگرسانی‌های فیلیک و سیلیسی، از جمله دگرسانی موجود در منطقه بوده که در کوه شیرمزد از گستردگی بیشتری برخوردارند. دیگر دگرسانی‌های منطقه، پروپیلتیک، کلریتی، آرژیلیتی، تورمالینی شدن، متاسوماتیسم سدیک و اسپینل - فلوگوپیت هستند. فیلیک (کوارتز - سریسیت) و پروپیلتیک به عنوان گسترده‌ترین دگرسانی‌های منطقه هستند. دو نوع سیال درگیر در رگه‌های کوارتزی حضور دارند و بر اساس مطالعات دماسنجی سیالات درگیر، تغییرات دمایی از 333-341 تا 350-355 درجه سانتی‌گراد است. به‌ علت نبود فاز دختر شوری سیالات پایین تا متوسط است (10-17 درصد وزنی نمک). تغییرات فیزیکوشیمیایی هنگام شکل‌گیری سامانه گرمابی فرایند جوشش را سبب شده است. کاهش حرارت و غلظت نمک در سیالات درگیر به‌دلیل آمیختگی سیالات با آب‌های سطحی بوده است. درجه حرارت‌های پایین‌تر از 220 درجه سانتی‌گراد در سیالات درگیر می‌تواند ناشی از گردن کشیدگی باشد. عمق تشکیل رگه‌ها توسط شوری سیال، دما و فشار کنترل شده و برابر با، 400-900 متر است. نمودارهای عنکبوتی در نمونه‌های غیردگرسان بیانگر غنی‌شدگی از عناصر کمیاب سبک نسبت به عناصر کمیاب سنگین است. دگرسانی تورمالینی دارای الگوی REE مسطح بوده، غنی‌شدگی چندانی نشان نمی‌دهد اما در دگرسانی سیلیسی تهی‌شدگی از عناصر کمیاب سبک و غنی‌شدگی از عناصر کمیاب سنگین قابل ملاحظه بوده، عناصر کمیاب سنگین دچار تفریق زیادی نشده‌اند.