مطالعه‌ی علل اقتصادی- اجتماعی مؤثر بر پدیده‌ی تکدّی‌گری؛ مطالعه‌ی موردی در شهر مشهد

این مقاله به مطالعه‌ی علل اقتصادی و اجتماعی تکدّی‏گری در شهر مشهد پرداخته‌ است. نویسندگان از رویکردهای جامعه‏شناختی و سیاست اجتماعی برای روشن‌شدن ابعاد مفهومی و نظری آن سود جسته‌اند و از روش کیفی و فنونی چون مصاحبه‏های عمیق و نیمه سازمان‏یافته و مشاهده‌ی وضعیّت ظاهری و شیوه‏ها و شگردهای تکدّی‏گری آن‌ها برای شناخت، تحلیل و جمع‏آوری اطلاعات استفاده کرده‌اند. پدیده‌ی تکدّی‏گری با دو دسته عوامل مشتمل بر مستعد کننده‌های محیطی و عوامل مستقیم اثر گذار مرتبط است که از طریق برانگیختن احساسات نوع‌دوستانه‌ی ترحم‏آمیز عمل می‏کند. یافته‏های پژوهش نشان داد که عوامل مهمی چون ماهیّت شهر مشهد از نظر مذهبی بودن و مهاجر‏پذیری و ویژگی‌های متکدّیان مانند وضعیّت جسمانی نامناسب، سطح تحصیلات پایین، نابه‌سامانی خانوادگی، فقدان قابلیّت‌های پایه‏ای و فقر و بی‌کاری آنان از عوامل تعیین کننده‌ای بودند که یک‌دیگر را تقویت می‌کردند و به بروز شرایط درماندگی و پذیرش نقش تکدّی‏گری انجامیدند. هم‌چنین مطالعه نشان داد که پذیرش نقش تکدیگری از طریق فرایند اجتماعی- روانی تحقیرکننده‌ی عزت‌نفس عادی شده و استمرار پیدا کرده است. بنایراین، برخلاف نظریاتی که متکدّیان را به بی‏همتی و رذیلت اخلاقی متهم می‌کند؛ براساس دستاوردهای این مقاله این‌ها علل مؤخر و ثانویه‏اند و فقر و درماندگی و متغیّرهای مرتبط نقش اساسی‏تر را در این فرایند ایفا می‏کنند.