مطالعات کانی‌شناسی و میانبار‌‌های سیال ذخیره طلای اپی‌ترمال شرف‌آباد، شمال باختر ایران

سامانه رگه‌ای اپی‌ترمال طلادار شرف‌آباد در شمال باختر ایران و در زون ماگمایی البرز-آذربایجان واقع ­است. سنگ میزبان اصلی رگه­های طلادار، توف، برش و آندزیت پورفیری ائوسن است. دگرسانی شامل یک زون سیلیسی است که بیشتر به سمت خارج به زون آرژیلیک و پروپیلیتیک منتهی می‌شود. کانه‌زایی به‌طور عمده به رگه‌‌ها و رگچه‌‌های سیلیسی و سیلیسی-کربناتی محدود بوده و توسط زون‌های گسلی کنترل شده ­است. هجده رگه معدنی تشخیص داده شده که طول و عرض آنها به ترتیب از 10 تا 1000 متر و از 5/0 تا 15 متر متغیر است. کانی اصلی پیریت همراه با مقادیری کالکوپیریت، اسفالریت و گالن است. طلا به صورت دانه‌های پراکنده و میکروسکوپی در پیریت و سیلیس و در  مرز دانه‌های کالکوپیریت، اسفالریت و گالن قرار دارد. سیلیس به‌صورت کوارتز خاکستری، کوارتز سفید، کوارتز شفاف، اوپال، کالسدونی و مقدار کمی آمتیست است. بر اساس مطالعات کانی‌شناسی و روابط بافتی، چهار مرحله قابل‌تشخیص است: پیش از کانه‌زایی، کانه‌زایی، پس از کانه‌زایی و سوپرژن، که طلا و کانی‌های سولفیدی فلزهای پایه در مرحله کانه‌زایی تشکیل شده‌اند. داده‌های میانبارهای سیال از اسفالریت و کوارتز خاکستری مربوط به مرحله اصلی کانه‌زایی، کربنات، و کوارتز شفاف و آمتیست مربوط به مرحله آخر به دست آمده است. میانبارهای سیال در کوارتز خاکستری نشان می‌دهند که کانه‌زایی در دامنه دمای 170- 270 درجه سانتی‌گراد و شوری1– 7/8درصد وزنی معادلNaCl  صورت گرفته است. میانبار‌های موجود در اسفالریت، معرف دمای همگن شدن 215- 265 درجه سانتی‌گراد و شوری 8/10- 3/15  درصد وزنی معادل NaCl  هستند. میانبار‌های سیال در کربنات، در گستره دمایی 160-250 درجه سانتی‌گراد و شوری 5/1-8/3 درصد وزنی NaCl تشکیل شده است. مقادیر کمی آمتیست در مرحله آخر به‌طور محلی ایجاد شده است که با طلا و فلزهای قیمتی همراه نیست. میانبارهای سیال در این آمتیست، معرف دمای همگن شدگی 173-203 درجه سانتی‌گراد و شوری 5/3–5/9 درصد وزنی NaCl هستند. همراهی میانبارهای غنی از مایع و غنی از بخار در برخی نمونه‌های کوارتز و اسفالریت نشان می‌دهد که جوشش رخ داده است. رخداد جوشش توسط شواهد بافتی مانند برش‌های گرمابی، کلسیت تیغه‌ای و آدولاریا تأیید می‌شود. داده‌های میانبارهای سیال نشان می‌دهد که کانی‌سازی طلا و فلزهای پایه، در ژرفای میانگین 400 متری زیر سطح ایستابی دیرینه تشکیل شده است. چیرگی دگرسانی آرژیلیک حدواسط، همراهی طلا با کانی‌های سولفیدی فلزهای پایه و شوری متوسط میانبارهای سیال در شرف‌آباد، نمایانگر یک سامانه اپی‌ترمال طلا- نقره و غنی از فلزهای پایه از نوع سولفیدی شدن حدواسط است.