مشاهده در رویکرد گراندد تئوری: یک مطالعه مروری

مقدمه: مطالعه گراندد تئوری به دلیل توجه بیشتر به تعاملات اجتماعی و بررسی فرایندهای مستتر در رفتارهای اجتماعی، توانسته است به یکی از مهم‌ترین تحقیقات بین رشته‌ای تبدیل شود. مطالعه مروری حاضر با هدف تبیین چگونگی کاربرد و هدایت مشاهده به طور اعم در تحقیقات کیفی و نقش و جایگاه آن به طور اخص در تحقیق گراندد تئوری، درصدد قرار دادن این نوع از شیوه جمع‌آوری داده‌ها در کنار و هم‌پای مصاحبه بود. روش‌: این مطالعه از انواع مقالات مروری روایتی بود. ابتدا کلید واژه‌های «Grounded theory، Qualitative study و Observation» در منابع قابل دسترس شامل پایگاه‌های Google Scholar، PubMed، Magiran و SID جستجو گردید و اندیکاتور AND و OR نیز مورد استفاده قرار گرفت. 21 کتاب، 2 سایت تخصصی، 38 مقاله انگلیسی و 18 مقاله فارسی به دست آمد که پس از بازنگری نهایی، 6 کتاب، 10 مقاله انگلیسی و 4 مقاله فارسی جهت نگارش مرور حاضر مورد استفاده قرار گرفت. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد، اگرچه مصاحبه مهم‌ترین و شاید کاربردی‌ترین ابزار جمع‌آوری داده‌ها در تحقیق گراندد تئوری محسوب می‌شود، اما این روش همیشه نمی‌تواند به محقق در رسیدن به زوایای موجود در پدیده کمک کند. شیوه مشاهده، توانمندی مشاهده‌گر، مزایا و معایب مشاهده، اخلاق در مشاهده و دستورالعمل‌های کاربردی، مواردی هستند که می‌توانند به محقق کیفی که با دیدگاه نظری تعامل‌گرایی نمادین کار خود را آغاز کرده است، کمک شایانی نمایند.  نتیجه‎گیری: با انجام مشاهده دقیق و غرق شدن در پدیده مورد نظر با لنز کنجکاوانه تحقیق کیفی، به کار بردن اصول و شیوه‌های علمی مشاهده و در نهایت، استفاده از مصاحبه‌های کاوشگرانه، می‌توان به شکل‌گیری فرایند نهفته در روابط انسانی دست یافت.