مدل سازی مطلوبیت زیستگاه کل و بز (Capra aegagrus) به کمک روش تحلیل عاملی آشیان بوم شناختی در پارک ملی گلستان

امروزه جدایی زیستگاه اثرات بسیار مهم بوم‌ شناسی در مقیاس ­های مختلف زمانی و مکانی بر روی حیات ­وحش دارد. تهدیدات موجود در پارک ملی گلستان به ­عنوان نخستین پارک ملی ایران، ازجمله جاده آسیایی تهران ­- ­­مشهد، گونه کل و بز را از برخی زیستگاه‌های مناسب جدا کرده و محل‌های حضور جمعیت‌ این گونه را جزیره‌ای نموده است. مدل‌های ارزیابی و مطلوبیت زیستگاه، محدوده توزیع گونه‌ و زیستگاه‌ را پیش‌بینی می­ کنند، بنابراین می‌توانند به­ عنوان ابزاری مناسب برای اهداف حفاظتی و مدیریتی به­ کار روند. جهت مدل‌ سازی مطلوبیت زیستگاه کل و بز، از روش تجزیه و تحلیل عاملی آشیان بوم ­شناختی در محیط نرم‌افزار Biomapper در دو فصل پاییز و زمستان استفاده شده است. از نقاط حضور گونه به­ عنوان متغیر وابسته و از 10 متغیر محیطی به­ عنوان متغیر مستقل استفاده شد. این لایه‌ها پس از تهیه وارد تجزیه و تحلیل گردیدند. نقشه مطلوبیت زیستگاه تهیه‌ شده در این مطالعه برای گونه کل و بز بیانگر این است که زیستگاه مطلوب کل و بز در پارک ملی گلستان در شیب‌های بالاتر از ٪20 و مناطقی با ضریب زبری بالا جهت برخورداری از بیش ­ترین مناطق گریز و امنیت است. براساس مقادیر تخصص ­گرایی، مهم‌ ترین عوامل مؤثر در آشیان بوم ­­شناختی کل و بز در فصل‌های پاییز و زمستان به ­ترتیب ضریب زبری، درصد شیب، فاصله از جاده و فاصله از پاسگاه­ های محیط ­بانی است. با افزایش ضریب زبری، درصد شیب و فاصله از روستا میزان مطلوبیت زیستگاه کل و بز افزایش می­ یابد. هم­ چنین بذر بلوط نقش بسیار مهمی در افزایش وسعت گستره خانگی کل و بز در مناطق جنگلی در فصل پاییز دارد.