مدل‌سازی هندسه سنگ بستر با استفاده از داده‌های گرانی‌سنجی و الگوریتم کلونی مورچگان

تعیین عمق و هندسه سنگ بسترهای مدفون در حوضه­های رسوبی از اهداف راهبردی بسیاری از پروژه­های اکتشافی به‌ویژه آب­های زیرزمینی و ذخایر هیدروکربوری است. تحقیق پیشِ رو با هدف مدل­سازی دو­بعدی ضخامت رسوبات یک حوضه رسوبی با استفاده از وارون­سازی داده­های گرانی­سنجی انجام شده است. در این پژوهش، طراحی و اجرای الگوریتم کلونی مورچگان به‌عنوان ابزاری توانمند برای مدل­سازی غیر­خطی دو­بعدی داده­های گرانی در دو مرحله مجزا بررسی شد. این الگوریتم جایگزینی برای روش­های جستجوی محلی پاسخ از قبیل مارکوارت- لونبرگ و گاوس- نیوتن است. در مرحله نخست، درستی­سنجی الگوریتم با داده­های تولیدی از یک مدل مصنوعی راستی­آزمایی شد. به­این­منظور، کارایی روش پیشنهادی در دو حالت بدون نوفه و همراه با نوفه سفید گاوسی تا ده درصد بررسی شد. نتایج مدل­سازی همخوانی قابل قبولی با مدل اولیه حتی در حالت داده­های آلوده به ده درصد نوفه سفید گاوسی نشان داد به­گونه‌ای که در مدل­سازی با هشت و ده درصد نوفه هم، ریشه میانگین مربع خطا برای داده­های تولیدی با داده اولیه از 64/1 میلی­گال و مدل به‌دست­آمده با مدل اولیه از 4/131 متر فراتر نرفت. این نتایج گویای پایداری مناسب آن در برابر نوفه­های سفید گاوسی با دامنه­های به‌نسبت زیاد است. در مرحله دوم، وارون­سازی داده­های واقعی گرانی­سنجی در حوضه رسوبی مغان انجام شد. در این مرحله نیز مقایسه نتایج الگوریتم کلونی مورچگان با نتایج مطالعات پیشین ازجمله مدل­سازی داده­های گرانی با الگوریتم مارکوارت- لونبرگ و نتایج لرزه‌نگاری، گویای عملکرد مناسب روش پیشنهادی بود.