مدل‏سازی فضایی-زمانی احتمال وقوع روزهای همراه با رعد و برق در شمال غرب ایران

توفان‏های تندری از فراوان‏ترین و شدیدترین مخاطرات آب و هوایی هستند که به دلیل همراهی با رعد و برق، باد شدید، و تگرگ و بارش‏های شدید موجب خسارات زیادی در سراسر دنیا می‏شوند؛ بنابراین، شناخت فراوانی، احتمال وقوع، و دورة بازگشت این توفان‏ها می‏تواند کمک فراوانی در جهت کاهش خسارات کند. هدف از این پژوهش مدل‏سازی فضایی- زمانی احتمال وقوع روزهای همراه با رعد و برق در شمال‏غرب ایران در ماه‏های آوریل، می، ژوئن، و ژوئیه با استفاده از مدل زنجیرة مارکف است. بدین منظور، از کُدهای مربوط به توفان تندری (95ـ99) در 19 ایستگاه سینوپتیک منطقه در دورة آماری شانزده‏ساله (2000ـ2015) استفاده شد. ماتریس فراوانی، ماتریس احتمال انتقال، و ماتریس پایا محاسبه شد و در نهایت توزیع فضایی احتمال وقوع و دورة بازگشت رعد و برق‏ها ترسیم شد. نتایج نشان می‏دهد احتمال وقوع رعد و برق‏های دو و سه‏روزه در شمال‏شرقی‏ و جنوب منطقة مورد مطالعه کم است؛ ولی در بخش‏های مرکزی و شمال‏غربی بیشتر است. به ازای افزایش طول دورة رعد و برقی، دورة بازگشت آن به صورت تصاعدی افزایش می‏یابد. توزیع فضایی ماتریس پایا نیز نشان می‏دهد که احتمال وقوع رعد و برق در مناطق جنوبی و شمال‏شرقی کمتر است و مناطق مرکزی، شمالی، و شمال‏غربی بیشترین احتمال وقوع رعد و برق در بلندمدت را دارند.