مدل‌سازی اجتناب مالیاتی با استفاده از اطلاعات حسابداری: شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران

اجتناب از مالیات، یک نوع سوءاستفادۀ رسمی از قوانین مالیاتی است. عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی و روانشناسی را می‌توان به‌عنوان دلایل اجتناب از پرداخت مالیات ذکر کرد. در ایران به دلیل محرمانه بودن اطلاعات، عدم تطبیق آمارهای مراکز مختلف، ناتوانی در استفاده از روش‌های مستقیم اندازه‌گیری و... نمی‌توان تخمین دقیقی از این مقوله  انجام داد. هدف این پژوهش، مدل‌سازی اجتناب از پرداخت مالیات با استفاده از داده‌های حسابداری در بورس اوراق بهادار تهران است. بدین منظور اطلاعات کلی شرکت‌ها در فاصلۀ زمانی ده‌ساله 1383 الی 1392 بررسی‌شده و 490 سال‌ شرکت انتخاب گردید و به مدل‌سازی اجتناب مالیاتی با استفاده از تکنیک مدل‌سازی معادلات ساختاری پرداخته شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که حاکمیت شرکتی بر اجتناب مالیاتی تأثیرگذار است، به‌طوری‌که با افزایش سازوکارهای حاکمیت شرکتی، اجتناب مالیاتی کاهش می‌یابد. همچنین حاکمیت شرکتی به‌طور غیرمستقیم (از طریق متغیر میانجی کیفیت گزارشگری مالی) بر اجتناب مالیاتی تأثیرگذار است. سایر نتایج پژوهش نیز نشان می‌دهد کیفیت حسابرسی بر اجتناب مالیاتی تأثیرگذار است به‌طوری‌که با افزایش کیفیت حسابرسی، اجتناب مالیاتی کاهش می‌یابد. همچنین کیفیت حسابرسی به‌طور غیرمستقیم (طریق متغیر میانجی کیفیت گزارشگری مالی) بر اجتناب مالیاتی تأثیرگذار است.