مبانی نظری «فنا» از نظر امام خمینی و مایستر اکهارت

نویسنده

چکیده مقاله:

امام خمینی+ و مایستر اکهارت، دو تن از عارفان مشهور مسلمان و مسیحی هستند و در تفکر عرفانی آنها نفس سالک در‌نهایت در وجود خداوند فانی می‌شود. بر این اساس، در مقاله پیش‌ رو به این پرسش پرداخته‌ایم که آیا آموزۀ فنا در آرای این دو متفکر مبانی مشترکی دارد؟ بررسی تطبیقیِ تفکر آنها به صورت تحلیلی- استنباطی و با هدف شناخت چیستی فنای نفس صورت گرفته است. تجرد نفس مبنای مشترک در آرای این دو اندیشمند است که زمینۀ تبیین فنای معرفتی نفس را فراهم می‌آورد. سفر نفس در آرای امام خمینی+ و اکهارت با قدم عشق آغاز می‌شود. از نظر امام خمینی+ با تجلّی الوهیت (در مقام احدیت)، فنا و تحول در نفس سالک رخ می‌دهد؛ در‌حالی‌که فنا نزد اکهارت در مرتبۀ واحد که فراتر از مرتبۀ الوهیت و فراتر از مرتبۀ وجود است صورت می‌گیرد. به هر حال تجلّی الوهیت و شهود آفریدگار در مرتبۀ الوهیت یا در مرتبۀ واحدِ اکهارتی که از نظر امام خمینی+ مرتبۀ تعین الهی و واحدیت است، رخ می‌دهد؛ بنابراین فنا تحول معرفتی و وجودی نفس و تأثیر‌پذیری آن از اسما و صفات الهی است؛ نه نابودی نفس. رهاورد مهم فنای نفس، «شهود وحدت وجود» در آراء این دو متفکر است و تهی‌وارگی نفس از غیر‌خداوند به هنگام شهود دیگر نتیجۀ بنیادی به شمار می‌آید.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

الهیات ایجابی و سلبی درنظر مایستر اکهارت

بحثِ «الهیات‌ایجابی و سلبی»، دو جریان متقابلی که در طول تاریخ تفکرِفلسفی در باب خدا هر یک متفکران بزرگی را از آنِ خود کرده­اند، بحث از یکی از مهم­ترین وجوه رابطة معرفت­شناختی انسان و خداست. مقالة‌حاضر به بحث از تلقی "مایستر اکهارت" (Meister Eckhart) (حدود1260-1328م)، عارف بزرگ مسیحی، در باب این دو رویکرد ایجابی و سلبی می­پردازد. در این مقاله، در ابتدا باتوجه به تعابیر اکهارت هر دو الگوی‌سلبی و ا...

متن کامل

مبانی نظری حق‌آزادی زنان از دیدگاه امام خمینی(س)

 حق‌آزادی زنان از دیدگاه امام خمینی، مبتنی بر مبانی عقلی، نقلی و شهودی است. اختیار انسان ­که در آموزه­های دینی تأکید شده و خاستگاه کلامی دارد در نظریة امام عنصر محوری حق­آزادی است. عنصر عقلی آزادی انسان که حریت مرد و زن را تأمین می­کند «اصل توحید و انحصار حق­طاعت خداوند» است. عقل­سلیم، انسان را در برابر خالق هستی مطیع می‌داند و از این رهگذر آزادی در عقیده، آزادی در...

متن کامل

انقطاع: طریق بازگشت نَفْس به اتّحاد دوباره با ذات الهی از نظر مایستر اکهارت

از نظر مایستر اکهارت احدیت یا ذات الهی بالاتر از خدا یا خدای تثلیثی است. همین‌طور هم، او بین ذات نَفْس و قوای نَفْس تمییز می‌دهد. به عقیدۀ اکهارت، ما پیش از خلقت در احدیت با او متحد بوده‌ایم. اما ما با خلقت از او خارج شده و در نتیجه اتحاد خود را با او از دست داده‌ایم. آن­گاه احدیت خدا شد. این مقاله، که با روش توصیفی و تحلیلی نگارش یافته، به بررسی موضوع انقطاع، که اکهارت آن را طریق بازگشت نَفْس به خدا...

متن کامل

مبانی نظری معاد جسمانی ملاصدرا از دیدگاه امام خمینی(س)

ملاصدرا اوّلین کسی بود که توانست بر اساس مبانی حکمت متعالیه معاد جسمانی را تبیین عقلانی نماید. طبق مبانی صدرایی، بدنی که بالذات تحت تدبیر نفس قرار دارد، یعنی بدنٌ ما نه این بدن متعین عنصری دنیوی، از شؤون و بلکه مرتبة نازلة نفس است؛ بنابراین، بدن  آلتی مستقل و بیگانه از نفس نیست و تجلّی نفس است. بر این اساس، بدن در ارتکاب عمل هم نقش مباشر را دارد و هم مسبّب پیدایش عمل است و به همین دلیل در آخرت ...

متن کامل

تأملی انتقادی ـ تحلیلی بر مبانی نظری عقد تعلیقی با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)

درخصوص عقد معلق میان فقها دو دیدگاه مطرح گردیده است. عده‌ای آن‌را صحیح و عده‌ای آن را باطل اعلام کرده‌اند. هریک نیز برای اثبات حقانیت و صحت دیدگاه خود به دلایل عقلی و شرعی تمسک نموده‌اند. مخا‌لفین صحت عقد تعلیقی، به اجماع به عنوان مهم‌ترین دلیل خود تمسک کرده‌اند. موافقین صحت عقد تعلیقی نیز ـ که عمدتاً از فقهای متأخر و معاصرند ـ نظیر امام خمینی، ضمن رد اجماع، اعتبار تنجیز در عقد را به چالش کش...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 25  شماره 100

صفحات  77- 103

تاریخ انتشار 2020-12-21

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023