ماهیتِ دور هرمنوتیکیِ فهم، در زیبایی‌شناسیِ تأویلِ عکس

در هرمنوتیکِ کلاسیک، فرایندِ فهم، عملی ذهنی ‌است که به وسیلة آن، تجربة انسان زنده درک می‌شود. فهم، گشایندة جهانِ خود و دیگران، به روی ماست. به ‌بیان هایدگر اما، فهم، قدرتِ درک امکان‌های خود شخص است برای هستی و در متن زیست جهانی که وی در آن زندگی می‌کند. چگونگیِ حصولِ به فهم، لایه‌های فهم و مسئلة حلقوی بودنِ فهم، دغدغة متألهین هرمنوتیک و هستی‌شناسان بوده ‌است. در این میان رولان بارت1در آخرین کتاب خود اتاق روشن2، در فهمی که از عکس به مثابه متن به ‌دست می‌دهد، بنیانِ هستندگیِ متنِ عکس را در حلقة دوارِ رجوعِ مخاطب و متنِ زیسته‌اش، و ارتباطِ دیالکتیکیِ حلقوی میان مخاطب ویژة عکس می‌داند، متنِ عکس و سنتی که مخاطب و عکس از آن برخاسته‌اند. حلقوی بودنِ فهم، یکی از نکاتِ مهمی است که در هرمنوتیک شلایر ماخر مطرح می‌شود و امروزه به حلقة هرمنوتیکی شهرت دارد. شلایر ماخر3 که در تاریخ فلسفه از وی به عنوان پدر هرمنوتیک مدرن یاد می‌شود، حلقوی بودن فهم را برای توصیفِ فهمِ متون ارایه داد. در حالی‌که بعدها، مارتین هایدگر4 و شاگردِ بزرگش، هانس گئورگ گادامر5 ، در نظریة هرمنوتیکی خود، مسئله را مختص به فهمِ متون نمی‌دانسته و این حلقه را به اصل بنیادینِ فهمِ بشر از ماهیت و وضعیتِ خویش بسط و گسترش دادند.حلقة هرمنوتیک، در کل به توصیفِ این نکته می‌پردازد که چگونه جزء و کل، در فرایندِ فهم و تفسیر، به‌صورتی حلقوی به‌یکدیگر مربوطند : فهمِ اجزاء برای فهمِ کل ضروری است، در حالی که برای فهمِ اجزاء، باید کل را درک کرد. فهم ما از عکس نیز بسته و وابسته است به شرایط کنونی تأویل و تأویل‌گر؛ و تأویل عکس خود به‌جهانی هم‌بسته ‌است که عکس سرِ توصیفش دارد. نمود چنین حلقة فهمی ‌را می‌توان به‌خوبی در کنش‌ها و واکنش‌های عکاسی، در احوالاتِ رؤیتِ صادقانه آن، ملاحظه کرد. مقالة حاضر، بر پایة متنِ اتاقِ روشن، به بررسیِ ماهیتِ دورِ هرمنوتیکیِ فهم در تأویلِ آثارِ عکاسی پرداخته و سعی در واکاوی بازنمودهای دور فهم در متنِ عکس دارد.