فرصت‌ها و تهدیدهای دیپلماسی مجازی جمهوری اسلامی ایران در عصر دو فضایی

توسعه روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات، موجب تحولات چشمگیری در زندگی بشر شده و پیوند فضای فیزیکی و فضای مجازی، "جهان دو فضایی" را خلق کرده است. روابط خارجی کشورها نیز به‌تبع آن متأثر شده و "دیپلماسی مجازی" به مفهوم اِعمالِ سیاست خارجی در فضای مجازی، در دستور کار قرارگرفته است. کنشگریِ فعال به‌منظور تأمین منافع ملی در این عرصه جدید، نیازمند شناخت ماهیت، کارکرد، فرصت‌ها، تهدیدها و قواعد حاکم بر فضای مجازی و کسب آمادگی لازم است. این مقاله درصدد تبیین فرصت‌ها و تهدیدهای دیپلماسی مجازی ایران می‌باشد و از نظر هدف، کاربردی بوده و روش پژوهشِ آن آمیخته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که عمده فرصت‌ها شامل تسهیل تعامل با طیف وسیع مخاطبین، تسریع در انجام امور دیپلماتیک، تسهیل و تسریع در ارائه خدمات کنسولی و ارتباط با ایرانیان خارج از کشور، افزایش قدرت نرم، کاهش هزینه‌ها، تسهیل رصد و گزارش دهی تحولات بین­المللی، مقابله با ایران هراسی و شیعه هراسی، طرح ایده­ها و آرمان­ها در گستره­ای جهانی و نقش‌آفرینی در شکل‌دهی به هنجارها و نهادهای ذیربط بین­المللی است. متناظر با فرصت‌ها، عمده چالش‌ها و تهدیدهای دیپلماسی عصر دو فضایی مشتمل بر اقدامات مخرب گروه­های افراطی، تروریست و مجرمان بین­المللی؛ کاهش هزینه­های رقبا؛ تهدید زیرساخت‌ها، تأسیسات و اطلاعات حیاتی کشور؛ هجمه به مشروعیت و کارآمدی نظام؛ تفوق نظام سلطه بر مدیریت زیرساخت، فناوری­ و محتوای فضای مجازی در سطح بین‌المللی است.