فرایند شکل گیری و گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی نمونه موردی - محله سهرابیه کرج

  طی دهه‌های اخیر به تدریج محلات نابسامان و سکونتگاه­های غیررسمی، به طور عمده در حاشیه شهرهای بزرگ کشور، خارج از برنامه رسمی توسعه شهری و به صورت خودرو شکل گرفته و گسترش یافته است. این پدیده در مطالعات شهری به­عنوان یکی از آسیب‌های شهری مطرح می­باشد. در فرایند آسیب‌شناسی شهری یکی از مراحل بسیار مهم، شناخت دقیق و همه‌جانبه از آسیب می‌باشد. به عبارتی تنها با شناخت دقیق از عوامل ایجاد آسیب است که می‌توان راهکارهای حل آن را نیز ارائه نمود. از این جهت شناخت عوامل تأثیرگذار در پیدایش و توسعه مناطق حاشیه‌نشین بیش از پیش لازم و ضروری به نظر می‌رسد. این شناخت دقیق و واقع‌بینانه از دو جهت سودمند واقع خواهد شد: اولاً در صورت دست‌یافتن به شناخت درست، موضع‌گیری مناسب و روشنگرایانه‌ای در مقابل مشکلات کالبدی و غیرکالبدی خواهیم داشت، ثانیاً می­توان به راهکاری مناسب و توانمند برای جلوگیری از شکل‌گیری، گسترش و اصلاح وضعیت کنونی این مناطق رسید. تا‌کنون از سوی پژوهشگران مطالعات شهری دلایل متعددی برای شکل‌گیری حاشیه‌نشینی ارائه گردیده است. با توجه به متنوع بودن پدیده حاشیه‌نشینی نمی‌توان دلایل وجود آن­را برای یک شهر، به شهر دیگر تعمیم داد. کرج به­عنوان یکی از کلانشهرهای کشور به­علت برخوردار بودن از جاذبه‌های متنوع به­عنوان مقصد تعداد کثیری از مهاجرین می‌باشد. در این پژوهش به بررسی علل شکل‌گیری اسکان غیررسمی و فرایند گسترش آن در محله سهرابیه کرج پرداخته شده است. این محله با مساحتی در حدود 33 هکتار و با جمعیتی معادل 5247نفر، در غرب شهر کرج و در کنار جاده قزلحصار قرار دارد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و از روش پیمایشی و کتابخانه‌ای نیز استفاده شده است. شیوه نمونه‌گیری به صورت تصادفی و از هر 10 خانوار یک خانوار بوده است. یافته­های این پژوهش نشان می‌دهد که ریشه شکل‌گیری سکونت در محله سهرابیه کرج به سال 1343 می‌رسد. اولین ساکنان این محله به دنبال انجام اصلاحات ارضی و به علت وجود بسترهای مناسب طبیعی به آنجا آمده‌اند. بعد از انقلاب و به دنبال تشدید روند مهاجرپذیری شهر کرج و همچنین وجود مزیت‌های متعدد محله سهرابیه برای مهاجرین کم‌درآمد از قبیل ارزان بودن زمین، نزدیکی به شهر کرج و وجود جاده قزلحصار به­عنوان محور اتصالی محله سهرابیه به پیکره اصلی شهر کرج و عدم نظارت دقیق شهرداری بر ساخت‌و سازهای غیرمجاز، این محله مقصد مهاجرت تعداد زیادی از مهاجرین گردید. همچنین یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که نزدیک به 85 درصد مهاجرین به این محله از استانهای شمال‌غرب و غرب کشور و با انگیزه دستیابی به شغل بوده است. بر این اساس لزوم توزیع عادلانه امکانات در سطح این مناطق و ایجاد فرصت‌های شغلی در آنها به­عنوان رویکرد اصلی در جلوگیری از گسترش اسکان غیررسمی در محله سهرابیه و شهر کرج مطرح می‌باشد.