فرایندهای هویتی در غرب و بازنمایی سیاستگذاری مبتنی بر هراس: درک زمینه های اسلام هراسی

در یک دهه اخیر شاهد ظهور گرایش­های فکری متفاوتی بوده­ایم که هر یک تلاش داشته­اند با تکیه بر تصورات و پنداشت­های خود، به تقویت جایگاه هویتی «خود» و نفی «دیگری» بپردازند. فرایندهای فکری و هویتی موجود در اروپا و ایالات متحده، دربرگیرنده تحلیل‌هایی درباره چگونگی برساخته شدن هویت اسلامی در اروپا و نحوه بازنمایی هویت اسلامی است. پرسش اصلی این است که سیاستگذاری معطوف به اسلام هراسی چه هنجارها و ادراکاتی را با هدف غیریت­سازی و حذف گفتمان اسلام­گرایی بازتولید می­کند؟ فرضیه مقاله این است که الگوهای هویتی ظهور یافته در رابطه با اسلام در غرب، در قالب دوپاره‌گی معرفت‌شناختی، شکاف میان دو جهان هویتی و نهادها و ساختارهای سیاسی- اجتماعی متفاوت (مفروضات الهیاتی و ژئوپولیتیک) است که در چارچوب سیاستگذاری کنترل و مهار مسلمانان در اروپا، کنار گذاشتن مسلمانان اروپا از عضویت در احزاب (اغلب بدون حق رأی)، غیرقانونی اعلام کردن عمل بر اساس شریعت، سیاست یکسان‌سازی، تلقی مسلمانان به عنوان «دشمنان داخلی»، قانون منع ساختن مناره و مبارزه با تروریسم بازنمایی می­شود. مقاله حاضر با هدف اتخاذ نگرشی چندبعدی به بحث اسلام­گرایی، تلاش می­کند ضمن ارائه زمینه­های تاریخی، اندیشه­ای و جامعه شناختی، ماهیت و ابعاد سیاست اسلام­هراسی را به نحوی علمی و مستند بیان کند. بررسی آسیب شناسی رویکردها، ادراکات و چشم اندازهای اسلام هراسی و ارائه رویکردی ایجابی در واکنش به این مسئله، هدف اصلی نوشتار حاضر است.