عودلاجان؛ روایت مرگ یک محله: مطالعة پیامدهای معنایی تغییرات فضایی، در محلة عودلاجان تهران

مقاله حاضر، پیامدهای معنایی تغییرات فضا را در محلة عودلاجان تهران بررسی کرده است. این محله، یکی از قدیمی‏ترین محلات شهر تهران است که در سال‏های اخیر، با هجوم منطق اقتصادی بازار، تغییرات فراوانی کرده و از یک محلة فرهنگی‌تاریخی به یک محدودة اقتصادی حاشیه‏ایِ بازار تهران، تبدیل شده است. این تغییرات فضا بافت معنایی و نشانه‏ای محله را هم تغییر داده است. در این تحقیق، با روش نظریة داده‏بنیاد، فرآیند مرگ محلة عودلاجان و این تغییر و تحولات ارزیابی شده و نظریة روش‏شناختی غالب این نظریه، نظریه گلیزری (1978) است. اطلاعات، با استفاده از مصاحبة نیمه‏ساخت‏یافته و مشاهدة میدانی جمع‏آوری شده‌اند و یافته‏ها نشان می‌دهند شش موضوع اصلی درهم‌تنیده، مراحل مرگِ محلة عودلاجان را ایجاد کرده‌اند. این مباحث عبارت‌اند از: ویرانیِ پیشینة تاریخی؛ جدال‏ نهادها؛ رواج ناامنی؛ مردانه‏شدن فضا؛ زوال همسایگی و مرگ هویت محله‏ای. درواقع، منطق اقتصادیِ سودمحورِ بازار تهران، برای کسب مشروعیتِ حضور در این محله، هم‌پای ‏بی‌نظمی‌ها و جدال نهادها عاملی بنیادی در آغاز تغییرات فضا و تسریع روند آن بوده است. این عامل، مسائل دیگر مطرح‌شده در این موضوعات را ایجاد یا تشدید کرده است. دراین‌میان، موضوع اصلی «اقتصادی‌کردن ‏فعالیت‌های محله‏ای» است که هم‌پای منطق اقتصادی ارتباط این مباحث را محکم کرده است.