شیوه‌ها و کارکردهای هنری حذف عناصر کلام در غزل‌های پست مدرن

شعر معاصر ایران از نیما تاکنون، تحولات متعددی را از سر گذرانده است. یکی از این جریان­های نوآیین، پست مدرن است که در دهه­ی هفتاد تحت تأثیر تحولات غرب، در ادبیات فارسی مطرح شد. مؤلّفه­های بسیاری برای آن برشمرده­اند؛ اما مهم­ترین مؤلّفه­ای که شعر پست مدرن را از دیگر جریان­های ادبی متمایز می­گرداند، شالوده شکنی است که در قالب گرایش به بازی­های زبانی، معناگریزی، شکستن فرم، چندصدایی، گسست روایت و... نمود می­یابد. پست مدرن ها از میان عناصر شعر، بیش از همه به زبان و بازی­های زبانی گرایش دارند. آن­ها شیوه­های مختلفی را برای رسیدن به ایجاز و برجسته­سازی زبان به کار می­گیرند که یکی از رایج­ترین­شان، حذف­های پیاپی عناصر کلام است. این پژوهش می­کوشد تا بدین پرسش پاسخ دهد که شیوه­ها و انگیزه­های حذف در شعر پست مدرن کدامند؟ در این مقاله با بررسی غزل­های پست مدرن، شگردهای حذف در چهار شیوه شناسایی شده که عبارتند از: حذف فعل، حذف بخشی از کلمه، حذف جمله یا بخشی از آن و فشرده کردن جمله­ها. هم­چنین انگیزه های روان شناختی، تعلیق معنا، قافیه سازی، عینیت بخشی و نمایشی­کردن اندیشه های شاعرانه، ابهام افکنی، ایجازآفرینی و چندمعنایی را می­توان مهم­ترین کارکردهای هنری و بلاغی این گونه حذف­ها به شمار آورد.