شناسایی منطقۀ همگرایی دریای عرب و نقش رودباد تراز پایین سیستان در شکل‌گیری آن

در این پژوهش این فرضیه مورد آزمون قرار گرفت که باد سیستان (باد 120 روزۀ سیستان)، خصوصیت رودبادهای تراز پایین را داشته و پس از در نوردیدن شرق و جنوب‌شرق ایران، وارد بخش شمالی دریای عرب شده و در تقابل با بادهای تجاری جنوبی، منطقه‌ای از همگرایی را به وجود می‌آورند. در این راستا با اجرای آزمون تحلیل عاملی و خوشه‌بندی بر روی داده‌های شبکه‌ای ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 850 هکتوپاسکال، طی دورۀ 2012-1993 (از اول خرداد تا آخر شهریور)، 5 خوشه شناسایی شد و از این میان در دو الگوی سینوپتیکی وزش این بادها تشخیص داده شد. در ادامه به محاسبۀ تابع دینامیکی واگرایی افقی در ترازهای 700- 1000 ه.پ و همچنین محاسبۀ واگرایی افقی نیمرخ قائم جو پرداخته شد. در پایان نیز مشخص گردید که این جریان وزش باد، از خصوصیات رودبادهای تراز پایین برخوردار بوده و هستۀ اصلی آن غالباً در تراز 850 ه.پ مستقر است و ادامۀ سرعت آن به ترازهای پایین‌تر و سطح زمین نیز کشیده می‌شود که به نام باد سیستان معروف گردیده است. این رودباد پس از گذر از مناطق شرقی ایران، وارد بخش شمالی اقیانوس هند شده و در برخورد با بادهای تجاری جنوبی، منطقه‌ای از همگرایی را در این منطقه به وجود می‌آورند و غالباً از سطح زمین تا تراز 750 ه.پ گسترش ارتفاعی دارد. همچنین شدت/ ضعف رودباد تراز پایین سیستان، سبب جابه‌جایی منطقۀ همگرایی دریای عرب می‌شود. به‌طوری‌که در زمان شدت رودباد تراز پایین سیستان، منطقۀ همگرایی نیز در عرض‌های جغرافیایی جنوبی‌تر و در زمان ضعف آن، در عرض‌های شمالی‌تر مستقر می‌شود.