شناسایی رفتارهای معاملاتی و ریسک معامله گران اخلالگر در بازار سهام ایران

عموماً تصور بر این است که معاملات اخلالی باعث ناکارایی بازار می­شود و شناخت دلایل عدم کارایی همیشه یک چالش واقعی در ادبیات مالی بوده است. در همین راستا پژوهش حاضر به بررسی وجود معامله­گران اخلال­گر در بازار سهام ایران می‌پردازد و الگویی کمی را برای سنجش ریسک معامله­گران اخلال­گر، واکنش بیش‌ازاندازه، واکنش کمتر از اندازه و قیمت‌گذاری نادرست مورد آزمون قرار می­دهد. در این پژوهش برای اولین بار از نمادهای پربیننده برای تدوین یک شاخص جدید رفتاری (BIX) استفاده‌شده است. این شاخص جدید برای شناسایی معامله­گران اخلال­گر به کار می‌رود و با استفاده از آن می‌توان به بتای دقیق‌تری نسبت به بتای بازار دست‌یافت. همچنین با استفاده از CAPM و مدل رفتاری قیمت‌گذاری دارایی (BAPM) در دوره شش‌ساله 1395-1390 برای 96 شرکت نشان می­دهیم که بازار سهام ایران خطای رفتاری معناداری دارد. علاوه بر این نتایج حاصل از به‌کارگیری مدل اخلال تعدیل‌شده با اطلاعات (IANM) نشان داد که معامله­گران اخلال­گر در 100% مواقع در بازار سهام ایران فعال هستند و باعث ناکارایی آن می‌شوند. بیشترین نوع عدم کارایی در این بازار واکنش بیش‌ازاندازه در 46.67% مواقع و پس‌ازآن قیمت‌گذاری نادرست و واکنش کمتر از اندازه به ترتیب در 45.63% و 7.71% درصد مواقع است. یافته­های این پژوهش به شناخت جو حاکم بر بازار کمک می‌کند و از شاخص جدید رفتاری (BIX) می‌توان به‌عنوان شاخص تمایلات سرمایه­گذاران ایرانی بهره جست.