سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی مناطق شهری در برابر سوانح (مطالعۀ موردی: جزیرۀ کیش)

از آنجا که شهرها و شهرک‌ها در اندازة اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، زیست‌محیطی و فرهنگی و نحوة قرارگرفتن در معرض خطرپذیری متفاوت هستند، هریک از آن‌ها رویکرد متفاوتی در سوانح دارند که ضرورت انجام پژوهش در این خصوص و بررسی معیارها و شاخص‌های مرتبط و تأثیرات آن بر تاب‌آوری شهری و ساختار شهری را ایجاب می‌کند. این پژوهش کاربردی و توصیفی- تحلیلی است که هدف آن شناسایی عوامل مؤثر تاب‌آوری و شاخص‌های کالبدی محله‌های شهری، سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی در محله‌های جزیرة کیش است. جامعة آماری این پژوهش، همة خانوارهای ساکن در محله‌های جزیرة کیش است. برای انجام پژوهش، حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برآورد شد. حجم نمونة مردم ساکن در جزیرة کیش 384 نفر از سرپرستان خانوار ساکن در جزیرة کیش هستند. در این پژوهش ابتدا با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، شاخص‌ها و عوامل مؤثر بر تاب‌آوری کالبدی اجتماع شهری شناسایی و تعریف عملیاتی شدند و سپس با استفاده از روش میدانی و پرسشنامه، جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش صورت گرفت و در مرحلة بعد با استفاده از روش فریدمن وضعیت محله‌های جزیرة کیش از نظر تاب‌آوری مطالعه شد. سپس براساس مؤلفه‌های تأثیرگذار وضعیت تاب‌آوری مناطق مشخص شد. براساس این پژوهش، نتایج تحلیل داده‌های پژوهش و رتبه‌بندی به‌دست‌آمده از مؤلفه‌های تاب‌آوری جزیرة کیش، شاهد این مهم هستیم که بعد کالبدی جزیرة کیش در رتبه‌بندی مؤلفه‌های تاب‌آوری در پایین‌ترین ردیف قرار گرفته است و نیاز است در رشد و توسعة جزیرة کیش در مقایسه با تقویت شاخص‌های تاب‌آوری کالبدی اقدامات جدی صورت بگیرد. نتایج نشان می‌دهد از نظر تاب‌آوری کالبدی محلة نوبنیاد و عرب‌ها به‌ترتیب در بهترین و بدترین وضعیت قرار دارند و محله‌های نوار سیاحتی، اراضی شرقی و صدف در رتبه‌های دوم و سوم و چهارم هستند؛ پس ضروری است تا با انتخاب راهبرد متناسب و جذب سرمایه‌گذاری‌های مناسب و با توجه به ضوابط شهرسازی و کنترل‌های لازم، طی برنامه‌های معین در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت، جزیرة کیش پایش و تقویت شود. همچنین به‌دلیل داشتن قابلیت اجرایی می‌توان از چارچوب این پژوهش برای رتبه‌بندی میزان تاب‌آوری در سایر محله‌ها و نواحی شهری استفاده کرد.