سبک‌شناسی لایه آوایی و واژگانی خطبه 221 نهج البلاغه

سبک‌شناسی لایه‌ای، یکی از شیوه‌های بررسی آثار ادبی به‌شمار می‌رود. در این روش متن به لایه‌هایی تقسیم شده، با بررسی لایه‌های آن، به مطالعه و بررسی متن پرداخته می‌شود. آواها و واژه‌های به‌کار گرفته شده در یک متن از لایه‌های مهم در فصاحت و شیوایی آن به‌شمار می‌رود. نهج البلاغه دارای سبک ادبی و کلامی شیوا و بلیغ است که واکاوی و بررسی لایه‌های سبکی موجود در این کتاب ارزشمند می‌تواند از مفاهیم والا و نهفته و زیبایی‌های موجود در آن پرده بردارد. خطبۀ 221 نهج البلاغه با محوریت اخلاقی به بیان برحذر داشتن  از غفلت، شرح حال گذشتگان، احوال مردگان و عبرت از آنان می‌پردازد. مقالۀ حاضر به بررسی دو لایۀ آوایی و واژگانی به شیوه توصیفی ـ تحلیلی در خطبۀ مذکور پرداخته است. موسیقی و آهنگ ناشی از تکرار آواها و سجع و جناس موجود در خطبه در لایۀ آوایی بر زیبایی محتوایی متن افزوده است و استفاده از واژه‌های مترادف و متضاد و تلفیقی از واژگان انتزاعی و عینی هم‌سو با مضامین خطبه و همچنین بسامد بالای جمع مکسّر کثرت، از ویژگی‌های بارز در لایۀ واژگانی است.