سازگاری جانوران برای زندگی در زیستگاه‌های بیابانی و نیمه‌بیابانی؛ مطالعه‌ی موردی: ریخت‌ شناسی لانه‌های دوپای فیروز ( Allactaga firouzi Womochel, 1978) در استان اصفهان

دوپای فیروز (Allactaga firouzi Womochel, 1978) برای نخستین بار در سال 1978 به عنوان گونه‌ای جدید در نزدیکی روستایی در جنوب شهرستان شهرضا واقع در استان اصفهان مشاهده و گزارش گردید. این گونه تا سال 2008 به عنوان یک گونه‌ به شدت در معرض انقراض (CR) در فهرست سرخ اتحادیه‌ جهانی حفاظت قرار داشت ولی در سال 2009 در طبقه‌ کمبود داده‌ها (DD) جای گرفت. با توجه به فقدان اطلاعات در خصوص ارتباط میان ساخت لانه‌ این گونه و نظام اجتماعی آن، در مطالعه‌ حاضر سعی بر تعیین و تبیین مدل‌‌های لانه‌سازی این گونه گردیده است. در این مطالعه 15 لانه از لانه‌های مختلف دوپای فیروز در زیستگاه آن تعیین و حفر گردید. نتایج نشان می‌دهد که ساختار لانه‌سازی این گونه مشتمل بر سه مدل لانه است: لانه‌های گذرا (موقتی)، لانه‌های تابستان‌گذران و لانه‌های زمستان‌گذران. مدل کلی لانه‌سازی دوپای فیروز شبیه ساختار لانه‌های دوپای کوچک (A. elater Lichtenstein, 1828) می‌باشد، امّا تفاوت عمده نظام لانه‌سازی دوپای فیروز با گونه‌ اخیر آن است که دوپای فیروز فاقد لانه‌های اختصاصی برای تولیدمثل می‌باشد. نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان‌دهنده تفاوت معنی‌دار طول راهروها و عمق اتاقک لانه در لانه‌های زمستانه در مقایسه با سایر لانه‌ها می‌باشد. همچنین اتاقک‌های لانه برای لانه‌های زمستانه نسبت به دو نوع موقتی و تابستانه در عمق پایین‌تری از سطح زمین حفر می‌شوند.