سازوکار اثرگذاری طرح‌های بهسازی و نوسازی بر کیفیت محیطی محله‌های سنتی، نمونه موردی: محله جولان همدان

شهر یا محله دارای جریانات اجتماعی و فرهنگی متنوع و مختلفی است که بی توجهی به آن‌ها، سبب شکست و یا توفیق اندک در تجارب و پروژه‌های بهسازی و نوسازی در ایران شده است. هدف از این مقاله، بررسی میزان تأثیر طرح‌ها و تجارب بهسازی و نوسازی در ارتقاء کیفیت محیطی محله های فرسوده و سنتی می باشد. محله جولان همدان، نمونه موردی مورد مطالعه در این پژوهش است. محله جولان همدان را خیابانی که از دل این بافت عبور کرده به دو نیم تقسیم کرده است که طرح‌های بهسازی و نوسازی در بافت شمالی اجرا شده است. این مقاله به دنبال آن است تا کیفیت محیطی بافت شمالی را با بافت جنوبی آن مقایسه کرده و تأثیرات اجرای طرح بهسازی و نوسازی را در کیفیت محیطی بافت شمالی ارزیابی نماید تا با آسیب شناسی علل توفیق اندک طرح های نوسازی و بهسازی، بتوان گره گشای بسیاری از مشکلات در تهیه طرح‌های آتی در بافت‌های سنتی شود. نوع تحقیق، پژوهشی–کاربردی و روش کار پیمایشی و از طریق پرسش‌نامه می باشد. حجم نمونه 393 نفرکه به صورت تصادفی انتخاب شده‌اند و اطلاعات از طریق نرم افزار Amos، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. تحلیل داده‌ها بیان‌گر این واقعیت است که کیفیت محیطی از دیدگاه عینی در فرایند بهسازی و نوسازی محله ارتقاء پیدا کرده است. اما در بخش ذهنی در دو شاخص سرزندگی و امنیت تغییر کیفیت چندانی مشاهده نمی شود و همچنین افت قابل توجهی را در شاخص  پیوندهای اجتماعی نشان می‌دهد. بنابراین به دلیل آن که در بافت شمالی خانه‌های با هویت به آپارتمان‌های خشک و بی‌روح تبدیل شده‌اند، تسلط نظام ماشین بر پیکره بندی این بافت دیده می شود. بنابراین می‌توان عنوان کرد که میزان اثرگذاری طرح‌های نوسازی و بهسازی محله جولان در شناخت توقعات و تصویرهای شکل‌گرفته در ذهن ساکنان، موفقیت چندانی کسب نکرده است.