ساختارشناسی حکایت شیر و نخچیران

داستان شیر و نخچیران از جمله داستان‌های بلند و پیچیدۀ مثنوی است که ساختاری دو لایه دارد. این داستانِ تمثیلی، روساخت و ژرف­ساختی دارد که برای تحلیل آن به الگوهای ساختارشناسی نیاز است. در این پژوهش روساخت داستان که همان حکایت کوتاه کلیله و دمنه است، به روش پراپ بررسی شده و به این نتیجه رسیده است که داستان شیر و نخچیران از قصّه‌های عامیانه‌ای ‌است که از نظر ساختاری با قصّه­های پریان پراپ مطابقت دارد؛ امّا بدان دلیل که این داستان در مثنوی فراتر از این روساختِ ساده است و پیچیدگی­های خاصّی دارد، روش پراپ نمی‌تواند به آن پاسخگو باشد؛ بنابراین ژرف­ساخت داستان با الگوی ساختارشناسی تزوتان تودوروف و گرماس تحلیل شده است. بررسی این داستان با دو الگوی مذکور سبب شده تا علاوه بر مقایسۀ ساختار یک حکایت در دو اثر متفاوت، ویژگی‌ها و ظرفیّت‌های دیگر این داستان نیز شناخته شود.