رویکرد عرفانی شیخ محمود شبستری در تحلیل نظریة تناسخ

نظریة تناسخ در معنای مصطلح و شایع آن به انتقال نفس (ادامة حیات نفس) از بدنی به بدن دیگر (انسان، حیوان، نبات و جماد) پس از مرگ اطلاق شده است. این نظریه به دلیل ارتباط تنگاتنگ خود با واقعة مرگ و مراحل پس از آن، از دیرباز محل تامل اندیشمندان و متفکران سراسر جهان بوده است. این آموزه به جهت محتوای معرفتی مدعای خود، در هر یک ازحوزه‌های تفکر اسلامی، از جمله حوزه‌های فقهی، کلامی، فلسفی وعرفانی بازتاب‌های متعددی داشته است که در غالب آنها، مورد طرد و ردّ منطقی قرار گرفته است. یکی از عرصه‌های قابل تأملی که این نظریه در آن مورد بررسی قرار گرفته، حوزة تفکرعرفانی است که به سبب انتخاب ابزار کشف و شهود، سطوح تحلیل عمیق‌تر و متفاوت‌تری از آموزة تناسخ را در اختیار صاحب‌نظران و اندیشمندان قرار می‌دهد. این مهم، در این مقاله با پرداختن به تعالیم برجای مانده از عارف نامدار ایرانی، شیخ محمود شبستری (687 - 740 ق) مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.