رمان رئالیستی یا سند اجتماعی؟ نگاهی به مدیر مدرسة آل‌احمد
نویسنده
چکیده مقاله:
در مباحث نقد ادبی، اصطلاح «رئالیسم»به مفهومی خاص برای اشاره به جنبشی ادبی در قرن نوزدهم به کار می‌رود و به مفهومی عام، نام سبکی ادبی است که هنوز در ادبیات داستانیِ معاصر استمرار دارد. مدیر مدرسه آل‌احمد نمونه‌ای خصیصه‌نما از آثار رئالیستی به مفهوم عام کلمه است که نویسنده در آن کوشیده است انسان‌ها و اوضاع اجتماعی را آن‌گونه که در زندگیِ واقعی (ایران دهة 1330) به نظر می‌رسیدند بازنمایی کند. سبک رئالیستی مانند آینه‌ای شفاف است که واقعیت‌ها را بازمی‌تاباند، اما نویسنده نباید در فرایند این کار دیدگاه‌های اجتماعی و سیاسیِ خود را آشکارا بیان کند. آل‌احمد از این اصل مهم تخطی کرده است، چندان که می‌توان گفت بخش‌های فراوانی از این رمان صبغه‌ای تصنعی و حتی شعارگونه دارد. مایکل هیلمن مدیر مدرسه را از همین حیث دارای نقصان می‌داند و اعتقاد دارد که آل‌احمد نتوانسته است از انتقاد اجتماعی فراتر رود. در مقالة حاضر، نخست جنبه‌های رئالیستی رمان مدیر مدرسه را، با تأکید بر سه عنصر مکان و شخصیت و درونمایه، بررسی خواهیم کرد. در بخش دوم، تخطی آل‌احمد از روش نگارش رئالیست‌ها را بررسی می‌کنیم و نشان می‌دهیم که او به سبب دیدگاه‌های سیاسی و انتقادیِ خاص به‌ویژه به‌سبب دیدگاهش دربارة «غرب‌زدگی»، گاه رمانِ خود را تا حد بیانیه‌ای سیاسی یا سند اجتماعی فرومی‌کاهد. در بخش سوم، استدلال می‌کنیم که گرچه هیلمن یکی از ضعف‌های نظرگیرِ مدیر مدرسه را به‌درستی تشخیص داده است، اما نظر او مبنی بر این که تأثیر این رمان فقط به تداوم شرایط اجتماعیِ منعکس‌شده در آن بستگی دارد نادرست است.
منابع مشابه
رمان رئالیستی یا سند اجتماعی؟ نگاهی به مدیر مدرسة آل احمد
در مباحث نقد ادبی، اصطلاح «رئالیسم»به مفهومی خاص برای اشاره به جنبشی ادبی در قرن نوزدهم به کار می رود و به مفهومی عام، نام سبکی ادبی است که هنوز در ادبیات داستانیِ معاصر استمرار دارد. مدیر مدرسه آل احمد نمونه ای خصیصه نما از آثار رئالیستی به مفهوم عام کلمه است که نویسنده در آن کوشیده است انسان ها و اوضاع اجتماعی را آن گونه که در زندگیِ واقعی (ایران دهة 1330) به نظر می رسیدند بازنمایی کند. سبک رئا...
متن کاملنظریة رمان در ساختار رمانهای رئالیستی و تحلیل رئالیستی رمان کوتاه مدیر مدرسة جلال آل احمد
در این مقاله برآنیم با معرفی سیر مباحث فلسفی کاربردی در حوزة رئالیسم و نظریة رمان به مؤلفه‌های طرح شده در ساختار روایی رمانهای رئالیستی دست یابیم، سپس با تکیه بر آن‌ها رمان کوتاه «مدیر مدرسه» اثر جلال آل احمد را تحلیل و جنبه‌های رئالیستی این اثر را نمایان سازیم. در میان آثار آل احمد این رمان به دلیل رئالیسم انتقادی و قدرتش در ارایه مسائل ویژه‌ای از جامعه در ادبیات داستانی ایران جایگاه و هویت م...
متن کاملنظریه رمان در ساختار رمان های رئالیستی و تحلیل رئالیستی رمان کوتاه مدیر مدرسه جلال آل احمد
در این مقاله برآنیم با معرفی سیر مباحث فلسفی کاربردی در حوزه رئالیسم و نظریه رمان به مؤلفه های طرح شده در ساختار روایی رمان های رئالیستی دست یابیم، سپس با تکیه بر آن ها رمان کوتاه «مدیر مدرسه» اثر جلال آل احمد را تحلیل و جنبه های رئالیستی این اثر را نمایان سازیم. در میان آثار آل احمد این رمان به دلیل رئالیسم انتقادی و قدرتش در ارایه مسائل ویژه ای از جامعه در ادبیات داستانی ایران جایگاه و هویت م...
متن کاملنشانهشناسی اجتماعی مدرنیزاسیون ایرانی در رمان مدیر مدرسه
جلال آل احمد به عنوان یک رمان نویس واقع‌گرا در آثار خود، به دنبال انعکاس وقایع و مسائل اجتماعی و فرهنگی در جامعه ایرانی بوده‌است. رمان مدیر مدرسه نیز مانند سایر آثار وی، بازتابی از ناکامی تجربه مدرنیت در ایران است. به تعبیری داستان روایت شده از مدرسه توسط جلال، نمایی از جامعه ایرانی است، که حضور هم زمان ارزش‌ها و باور‌های سنتی و رهاوردهای مدرن را در تقابل با یکدیگر تجربه کرده‌است. مطالعه حاضر ...
متن کاملبررسی تعهّد مرامی در رمان «مدیر مدرسه»
«مدیر مدرسه» یکی از رمانهای معروف جلال آل احمد است. این رمان در دهۀ سوم قرن اخیر شمسی نوشته شده است؛ دهه ای که در طیّ سالهای آن هنوز آل احمد از جوّ فکری متأثّر از افکار حاکم بر جریانات فکری حزب توده کاملاً بیرون نیامده است. در این رمان می توان به آسانی رگه های نظام فکری ماتریالیسم مارکسی را که «حزب کمونیست ایران» در زمان رضا شاه و «حزب توده» در زمان پهلوی دوم مبلّغ آن بود، پیدا کرد.1 درون مایۀ (them...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 1 شماره 2
صفحات -
تاریخ انتشار 2009-09-23
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023