رابطه شاخص‌های جوانه‌زنی و بنیه بذر ارقام تجاری سویا با ظهور گیاهچه در مزرعه

به منظور ارزیابی شاخص های جوانه زنی و بنیه بذر ارقام تجاری سویا [Gelycine max (L.) Merr.] با ظهور گیاهچه در مزرعه، پژوهشی آزمایشگاهی و مزرعه ای در مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال در کرج به اجرا درآمد. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 12 تیمار [سه قابلیت جوانه زنی اولیه (قوه­ نامیه)، استاندارد (85 درصد)، بالای استاندارد (بالاترین میزان قوه نامیه نمونه های هر رقم) و پائین استاندارد (پایین ترین میزان قوه نامیه نمونه های هر رقم)] و 4 رقم تجاری سویا [ویلیامز، ساری (JK) تولید استان مازندران، تلار و 033 تولید استان گلستان] و چهار تکرار اجرا شد. طول گیاهچه، وزن خشک گیاهچه، درصد گیاهچه عادی، درصد گیاهچه غیرعادی، درصد جوانه زنی نهایی، متوسط زمان جوانه زنی، ضریب سرعت جوانه زنی، متوسط جوانه زنی روزانه، سرعت جوانه زنی روزانه، شاخص طولی بنیه و وزنی بنیه بذرها با آزمون جوانه زنی استاندارد و تجزیه و تحلیل رشد گیاهچه اندازه­گیری شدند. همچنین بذرها در مزرعه کشت شدند و درصد ظهور اولیه و نهایی گیاهچه، سرعت ظهور و سرعت ظهور تجمعی گیاهچه، شاخص بنیه و وزن خشک گیاهچه در مزرعه تعیین شدند. نتایج نشان داد طول و وزن خشک گیاهچه، ضریب سرعت جوانه زنی، شاخص های طولی و وزنی بنیه بذر، درصد ظهور اولیه و نهایی گیاهچه و شاخص بنیه گیاهچه در مزرعه تحت تأثیر برهم کنش رقم × قابلیت جوانه زنی اولیه قرار گرفت و سایر شاخص های بررسی شده تحت تأثیر هریک از عوامل قرار گرفتند. همچنین افزایش وزن طول و خشک گیاهچه، درصد گیاهچه های عادی، سرعت جوانه زنی روزانه و شاخص طولی بنیه بذر در بذرهای با قابلیت جوانه زنی اولیه بالاتر مشاهده شد و این بذرها از درصد ظهور اولیه و نهایی و سرعت ظهور گیاهچه در مزرعه بالاتری برخوردار بودند و گیاهچه های با بنیه قوی تری داشتند. به­طورکلی بذ های رقم های ویلیامز و 033 با قابلیت جوانه زنی اولیه بالای استاندارد از لحاظ بیشتر شاخص های مورد مطالعه در آزمایشگاه و مزرعه در مقایسه با سایر رقم ها برتری معنی داری داشتند. درصد گیاهچه های عادی نسبت به درصد جوانه زنی نهایی در آزمون جوانه زنی استاندارد با ظهور نهایی مزرعه ای از همبستگی بالاتری برخوردار بود. بنابراین به نظر می رسد تعیین درصد گیاهچه­ عادی می تواند معیار مناسبی از بنیه بالقوه بذرها برای استقرار گیاهچه ها در مزرعه باشد.