دولت پرتاب کنندۀ اشیای فضایی و تأثیر پروژۀ «سیلانچ» (Sea Launch) بر تحول مفهوم آن

مفهوم «دولت پرتاب‌کننده» یک مفهوم کلیدی در حقوق بین‌الملل فضایی است؛ زیرا به موجب کنوانسیون مسؤولیت مصوب 1972 «دولت پرتاب‌کننده» مسؤول جبران خسارت وارد شده به‌وسیله اشیای فضایی پرتاب شده است و از سوی دیگر، به‌موجب کنوانسیون ثبت مصوب 1975 یک دولت پرتاب‌کننده متعهد به ثبت شیء فضایی پرتاب شده است. در ابتدای عصر فضا و در زمان تدوین معاهدات حقوق بین‌الملل فضایی، دولت‌ها اشیای فضایی خود را از سرزمین خود و با استفاده از تأسیسات خود پرتاب می‌کردند. کم‌کم همکاری دو یا چند دولت منجر به طرح تعدد دولت‌های پرتاب‌کننده گردید که این امر در کنوانسیون مسؤولیت پیش‌بینی شده است، اما امروزه موقعیت‌های جدیدی رخ داده است که مفهوم دولت پرتاب‌کننده را تحت‌تأثیر قرار داده است. یکی از این موقعیت‌های جدید پروژه سی‌لانچ است که به واسطه پرتاب از دریای آزاد، پرتاب از سکوی سیاری که در یک کشور غیر عضو کنوانسیون مسؤولیت به ثبت رسیده است و همچنین حضور نهادهای غیردولتی در قالب یک کنسرسیوم بین‌المللی که میان آنها تاکنون هیچ موافقتنامه‌ای منعقد نگردیده است، موضوع تعیین دولت(های) پرتاب‌کننده و مسؤولیت احتمالی جبران خسارت را تحت‌تأثیر قرار داده است. به‌دنبال مشکل به‌کارگیری مفهوم «دولت پرتاب‌کننده» و خلأ حقوقی به‌وجود آمده که با ارائه پروژه سی‌لانچ آغاز شد، موضوع در مدت زمان کوتاهی در دستور کار کوپوس قرار گرفت و سپس مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامه‌ای در خصوص «به‌کارگیری مفهوم دولت پرتاب‌کننده» صادر نمود. در این مقاله سعی بر آن است که مفهوم دولت پرتاب‌کننده اشیای فضایی با توجه به اسناد حقوق بین‌الملل فضایی و تأثیر پروژه سی‌لانچ بر تحول مفهوم «دولت پرتاب‌کننده» بررسی گردد.