درآمدهای نفتی، بازتولید فرهنگ سیاسی تَبعی و اقتدارگرایی در ایران (1357- 1336)

نویسندگان

  • زهرا مظفری پور
  • وحید سینایی
چکیده مقاله:

در نظریّه­ی دولت رانتیر، درآمد نفت علّت خودمختاری دولت و صعود اقتدارگرایی دانسته می­شود. رانت بر سرشت، ساختار و کارکردهای دولت تاثیر دارد اما صرف وجود آن به استقلال دولت از جامعه و اقتدارگرایی نمی­انجامد. برقراری اقتدارگرایی در کشورهای صاحب نفت مستلزم وجود پیشینه­ای از فرهنگ سیاسی تبعی و ساختارهای سیاسی­ای متناسب با آن است. بر این اساس درآمد نفت نه عامل تعیّن­بخش بلکه تنها ابزار مناسبی برای مهندسی فرهنگی و باز تولید فرهنگ سیاسی تبعی و  اقتدارگرایی در این جوامع است. به این ترتیب پایه­های استیلای دولت بر جامعه نه بر نفت، بلکه بر فرهنگ و ساختارهای سیاسی تبعی­ایی استوار می­شود که از گذشته در این جوامع وجود داشته و به کمک درآمدهای نفتی بازتولید شده­اند. این مقاله با پذیرش اهمیت درآمدهای نفتی در توضیح کارکردهای دولت و همزمان با عطف توجّه به کاستی­های نظریّه­ی دولت رانتیر، نقش دولت پهلوی در بازتولید وجوه تبعی فرهنگ سیاسی ایران و اقدامات آگاهانه­ی آن را برای مهندسی فرهنگی به ­کمک ابزارها و نهادهایی مانند نظام آموزشی ، مراکز فرهنگی و رسانه­های جمعی و از این طریق شکل­گیری اقتدارگرایی در ایران بررسی می­کند. 

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

فرهنگ سیاسی، فردیت و بازتولید اقتدارگرایی در ایران

اقتدارگرایی در ایران سابقه­ای طولانی دارد. از زمانی که نخستین امپراتوری­های باستانی و ساخت سیاسی در ایران شکل گرفت اقتدارگرایی نیز متولد شد. در تمام طول سده­های گذشته نیز ساخت سیاسی اقتدارگرا ایرانیان را همراهی کرده و ویژگی کمابیش ثابت نظام­های سیاسی در این سرزمین بوده است. اما سوال اینجاست که چرا اقتدارگرایی در طول سده­های متمادی به رغم تغییرات تاریخی و گذشت زمان با برخی تغییرات ظاهری کماکان ر...

متن کامل

فرهنگ سیاسی، فردیت و بازتولید اقتدارگرایی در ایران

اقتدارگرایی در ایران سابقه­ای طولانی دارد. از زمانی که نخستین امپراتوری­های باستانی و ساخت سیاسی در ایران شکل گرفت اقتدارگرایی نیز متولد شد. در تمام طول سده­های گذشته نیز ساخت سیاسی اقتدارگرا ایرانیان را همراهی کرده و ویژگی کمابیش ثابت نظام­های سیاسی در این سرزمین بوده است. اما سوال اینجاست که چرا اقتدارگرایی در طول سده­های متمادی به رغم تغییرات تاریخی و گذشت زمان با برخی تغییرات ظاهری کماکان ر...

متن کامل

دولت رانتیر و بازتولید فرهنگ سیاسی تبعی مطالعه موردی: دولت پهلوی(1357- 1342)

نظریّ?‏ دولت رانتیر(rentier state theory) در چارچوب رهیافت اقتصاد سیاسی تدوین شده است. با توجّه به اهمّیّت نفت در تأمین درآمدهای دولت های نفتی خاورمیانه، بعضی از محقّقان از این نظریّه برای تشریح نوع ارتباط دولت و جامعه در کشورهای رانتیر خاورمیانه از جمله ایران استفاده کرده اند. امّا به نوع فرهنگ سیاسی ای که در بَطن دولت رانتیر شکل می گیرد و به تحکیم آن کمک می کند نپرداخته اند. به تَبعیّت از این کاستی نظر...

15 صفحه اول

بررسی رابطه علی بین درآمدهای نفتی و درآمدهای مالیاتی در اقتصاد ایران طی سالهای 1357-85

چکیده جایگاه کلی مالیات و نقش آن در درآمدهای عمومی کشورها به ویژه ایران بسیار اساسی و با اهمیت است. عنصر مالیات با توجه به اثراتی که بر کل اقتصاد دارد سهم قابل توجهی از بررسی های علمی و تجربی را به خود اختصاص داده است. با نگاهی اجمالی به اقتصاد ایران و ترکیب درآمدهای دولت می توان مالیات را به عنوان بخشی از درآمدهای دولت قلمداد نمود. با این حال سیستم و فرآیند مالیات از چالشهای جدی رنج می برد...

امکان جایگزینی درآمدهای مالیاتی با درآمدهای نفتی (مطالعه موردی ایران)

کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی از اهداف سند چشم انداز و برنامه­های توسعه­ی چهارم و پنجم است و برای کاهش این وابستگی درآمدهای مالیاتی به عنوان بهترین جایگزین قابل تعریف است. مطالعه­ی حاضر با در نظر گرفتن داده­های ایران در دوره­ی 1394-1357 به بررسی روابط بین میزان سهم درآمدهای مالیاتی و سهم سایر درآمدهای دولت  (شامل درآمدهای نفتی) می پردازد. بدین منظور از برآورد یک سیستم معادلات هم­زمان به روش خود...

متن کامل

تأثیر درآمدهای نفتی بر ناکارآمدی نهادهای سیاسی ایران

در متون اقتصادی راجع به توسعه در جهان سوم بر نقش عمده ای که دولت می تواند در پیشبرد توسعه اقتصادی ایفا کند، اتفاق نظر وجود دارد. حتی برخی از پژوهشگران توسعه چنین استدلال کرده اند که مداخله دولت در کشورهای درحال توسعه برای توسعه اقتصادی این کشورها امری ضروری است. اما سیوال این است که چرا ایران که ظرفیت های لازم برای توسعه یافتگی را داشته است به این سمت نرفته است. فرضیه ای که در این تحقیق مطرح شد...

15 صفحه اول

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 9  شماره 1

صفحات  89- 116

تاریخ انتشار 2014-02-20

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023