خطای قلم صنع از نظر پیر حافظ
نویسنده
چکیده مقاله:
مشکل‌سازترین بیت حافظ، بیت مشهور «پیر ما گفت ...» است. نویسندۀ مقاله کوشیده است که ابتدا شروح متفاوت این بیت را دسته‌بندی کند و معتقد است که بیشتر شروح، بیان اعتقاد و عقیده شارحان است که از آبشخور مطالعات عرفان اسلامی یا غزلیّات حافظ و شاعران عارف دیگر، نشأت گرفته است. بعضی از شارحان از زاویه بلاغی و شاعرانه به نقد نظریّات شارحان دیگر پرداخته و اظهار‌نظر کرده‌اند. سؤال اصلی این مقاله جست‌وجوی منبع قرآنی برای جنبۀ طنز و تهکّم در بیت است. از طریق یافتن سندی که در قرآن اثبات کند که پیر حافظ هم امکان دارد، خطا ببیند. این سند از نظر نویسنده در آیۀ 88 سوره نمل موجود است که اگر پیر خطا ببیند و بگوید خطایی نیست در واقع، خطاپوشی کرده است و این یک طنز است. مرحلۀ دوم طنز آنجا است که صنع در لغت عربی به گواهی قاموس‌های عربی معنای ضمنی «نیکویی» دارد. بنابراین، سخن پیر پیرامون قلم آفرینش نیکونگار است نه قلم آفرینش مطلق. در این صورت، خطاپوشی پیر آگاهانه، تأدّبی، تربیتی و خوش‌بینانه می‌تواند توصیف شود. جنبۀ دیگر تحقیق، تکمیل معنای «جلال دوانی» است که می‌گوید: قلم قضا و قدر خطا نمی‌کند. این مهم از طریق معنای لغوی خطا و صواب، تثبیت و تکمیل شده است و معنای خطا نکردن قلم صنع معادل‌المقدور کائن گرفته می‌شود.
منابع مشابه
از پیر خرد یونگ تا پیر مغان حافظ
یکى از کهنالگوهاى ضمیر ناخودآگاه جمعى که یونگ آن را در روانشناسى تحلیلى خود مطرح کرده، پیر خرد است. این کهنالگو غالبا به صورت شخصیتى که جنبه راهنما دارد، در وجود فرد ظاهر مىشود. یونگ این کهنالگو را در دوران جوانى به صورت یک شخصیت مسن و مقتدر در ساختار وجودى خویش کشف کرد و آن را شخصیت شماره دو نام نهاد. به اعتقاد یونگ پیر خرد در وجود مرد به صورت یک راهنماى مذکر یا پیرمرد خردمند و در وجود زن...
متن کاملاز پیر خرد یونگ تا پیر مغان حافظ
یکی از کهنالگوهای ضمیر ناخودآگاه جمعی که یونگ آن را در روانشناسی تحلیلی خود مطرح کرده، پیر خرد است. این کهنالگو غالبا به صورت شخصیتی که جنبه راهنما دارد، در وجود فرد ظاهر می‌شود. یونگ این کهنالگو را در دوران جوانی به صورت یک شخصیت مسن و مقتدر در ساختار وجودی خویش کشف کرد و آن را شخصیت شماره دو نام نهاد. به اعتقاد یونگ پیر خرد در وجود مرد به صورت یک راهنمای مذکر یا پیرمرد خردمند و در وجود زن...
متن کاملتطبیق پیر مغان دیوان حافظ با کهن‌الگوی پیر خردمند یونگ
شعر حافظ که آینه دنیای خیال‌انگیز و رازآلود وی است، به دلیل پیچیدگی‌های معنایی و هنرورزی‌های زبانی، همواره از متون باز و تفسیرپذیر به شمار آمده و درباره آن از منظرهای گوناگون سخن رفته است. نقد کهن‌الگویی آثار ادبی از فروع نقدهای روان‌شناختی است که در دهه‌های اخیر همچون مطالعات میان‌رشته‌ای دیگر رونق و روایی یافته است. این نقد که به بررسی مضامین و تصاویر کهن‌الگویی در نهاد انسان‌ها می‌پردازد، را...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 24 شماره 84
صفحات 183- 210
تاریخ انتشار 2020-06-21
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023