حق به شـهر از اندیشــه تا عمل

در ایــن مقالــه تــلاش میشــود تــا در ابتــدا مفهــوم «حــق بــه شــهر» (The city the to right )، کــه بــه طــور روزافــزون بــر اهمیــت آن افــزوده شــده و بیشــتر مــورد توجــه محافــل اکادمیــک وسیاســتگذاری شــهری امــروز جهــان قــرار میگیــرد، بــه تفصیــل شــرح داده شــود. ایــن مفهــوم اولیــن بــار توســط جامعــه شــناس فرانســوی، هانــری لُهِفــور در 1968 طــرح گردیــد، امــا بحــث و تفســیرهای حــول آن تــا ســالهای اخیــر ادامــه یافتــه اســت. در حالــی کــه تعــدادی از صاحبنظــران بعــد از لُهِفــور بــه تشــریح کار او پرداختهانــد- ماننــد مــارک پورســل – یــا تــلاش نمودهانــد "کارگــزاران" ایجــاد و اعمــال آن را تعییــن نماینــد- ماننــد دیویــد هــاروی- عــده ای نیــز بــه انتقــاد از جنبههــای مختلــف کار او، بــرای مثــال مردســالاری مســتتر در آن، پرداختهانــد و خواســتار ایجــاد اصلاحاتــی امــروزی در ایــن مفهــوم و تلاشهــای انجــام گرفتــه بــرای اجرایــی ســاختن آن شــدهاند. ایــدۀ لُ ِــه فــور از "نظریــه" به"عمــل" نیــز پــروژه ای طولانــی و زنــده اســت کــه امــروزه توســط ســازمانها و شــبکههای مختلفــی در دنیــا دنبــال میشــود، امــا بــا ســختیها و مشــکلات خــاص خــود نیــز همــراه اســت. نمونههایــی از ایــن اقدامــات در اینجــا معرفــی شــده اســت. در واقــع ســؤال ایــن اســت کــه چگونــه میتــوان مفهومــی انتقــادی و رادیــکال همچــون "حــق بــه شــهر" را کــه در پــی واژگــون ســاختن روابــط آشــکار و پنهــان ســرمایه داری در شــهرها و در انداختــن طرحــی نــو اســت، در جوامــع ســرمایه- محــور فعلــی و در قالــب نوعــی از شــهروندی لیبرال-دموکراتیــک پیــاده ســاخت؟ ایــن ســؤال، منظــر انتقــادی جدیــدی پیــش روی اکادمســین هــا، روشــنفکران، فعــالان مدنــی و مدیــران و متخصصان شــهری میگشــاید کــه از طریــق آن می ُتــوان برخــی از مشــکلات کلان شــهرها، از جملــه کلان شــهر تهــران را کــه در چنبــره نوعــی ســرمایه داری بیمــار و دولــت ســالاری گرفتــار آمــده اســت، رمزگشایی نماید.