حد بهره‌‌برداری مجاز تیپ‌های گیاهی در مراتع کوهستانی هندوان آذربایجان غربی

نویسندگان

  • جواد معتمدی استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه، ایران
چکیده مقاله:

تعیین حد بهره‌برداری مجاز رویشگاه‌های مرتعی یکی از ملزومات اساسی به منظور محاسبه ظرفیت چرا در طرح‌های مرتعداری است. معیارها و شاخص‌های مختلفی به منظور تعیین حد بهره‌برداری مجاز رویشگاه‌های مرتعی ارائه و بکار گرفته شده است که سه معیار وضعیت مرتع، گرایش مرتع و حساسیت خاک به فرسایش، کاربرد بیشتری نسبت به دیگر معیارها دارد. بر همین اساس در پژوهش حاضر با مد نظر قرار دادن معیارهای ذکر شده، حد بهره‌برداری مجاز تیپ‌های گیاهی در مراتع کوهستانی هندوان خوی تعیین گردید. برای این منظور ابتدا نقشه تیپ‌های گیاهی بر اساس نمود ظاهری در مقیاس 25000: 1 تهیه شد. سپس با اندازه‌گیری پوشش گیاهی در داخل 60 پلات یک متر مربعی که به فواصل 10 متر از یکدیگر در امتداد ترانسکت‌های 100 متری مستقر شده بودند، وضعیت تیپ‌های گیاهی بر اساس نسخه اصلی روش چهار فاکتوری تعیین و گرایش وضعیت آنها نیز بر مبنای ترازوی گرایش مشخص گردید. همچنین با استناد به نقشه حساسیت خاک به فرسایش مراتع مورد بررسی، کلاس شایستگی حساسیت خاک به فرسایش هر یک از تیپ‌های گیاهی تعیین گردید. در گام بعد با مد نظر قرار دادن وضعیت و گرایش تیپ‌های گیاهی و کلاس شایستگی حساسیت خاک به فرسایش آنها و همچنین با در نظر گرفتن این نکته که حداکثر حد بهره‌برداری در هر منطقه آب و هوایی به منظور حفظ سلامت مرتع، متفاوت پیشنهاد می‌شود؛ حد بهره‌برداری مجاز هر یک از تیپ‌های گیاهی تعیین گردید. حداکثر حد بهره‌برداری از تیپ‌های گیاهی مورد بررسی که معرف مراتع کوهستانی منطقه رویشی نیمه استپی است، در بهترین شرایط از نظر مقادیر شاخص‌های هر یک از معیارهای مذکور، 40 درصد در نظر گرفته شد و با توجه به محدودیت شاخص‌ها، مقدار ضریب مذکور در دیگر تیپ‌های گیاهی تعیین گردید. بر مبنای نتایج، در 4/21 درصد از مراتع منطقه می‌توان حد بهره‌برداری 40 درصد، در 6/13 درصد از مراتع، حد بهره‌برداری 30 درصد، در 3/19 درصد از مراتع، حد بهره‌برداری 25 درصد و در 6/27 درصد، حد بهره‌برداری 15 درصد اعمال نمود. در 1/18 درصد از مراتع منطقه به دلیل وضعیت ضعیف، گرایش منفی و خاک حساس به فرسایش، حد بهره‌برداری صفر در نظر گرفته شد و به عنوان غیر قابل بهره‌برداری تلقی گردید. در بیشتر اراضی مرتعی مورد بررسی، آنچه به عنوان عامل محدود کننده عمل کرده و سبب شده که حد بهره‌برداری مجاز مراتع مذکور، به مقدار کم برآورد شود، وضعیت و گرایش مراتع بوده است. بنابراین در انتخاب معیارهای موثر بر حد بهره‌برداری و تعیین حد بهره‌برداری مجاز برای رویشگاه‌های مرتعی باید دقت لازم به عمل آید و علاوه بر سلامت گیاه، به وضعیت و گرایش مرتع و به عبارت دیگر سلامت اکوسیستم نیز باید توجه گردد.  

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

ارزیابی قابلیت دستورالعمل طبقه بندی شایستگی مرتع برای چرای گوسفند در مراتع کوهستانی هندوان آذربایجان غربی

روش­های متفاوتی به منظور تعیین شایستگی مراتع از جنبه­های مختلف ارائه شده است. روش عامل محدود کننده فائو، رایج­ترین روش می­باشد. تعیین شایستگی مرتع با این روش به جهت تعدد عوامل و اینکه در برخی از موارد نیاز به عملیات آزمایشگاهی دارد، زمان­بر بوده و امکان قابلیت کاربرد آن توسط تمامی کارشناسان وجود ندارد. از اینرو ضرورت داشت دستورالعملی بدین منظور پیشنهاد گردد که ضمن علمی بودن، ساده و کم هزینه باش...

متن کامل

ضرورت توجه به معیارها و شاخص‌های موثر در مکان‌یابی عملیات مدیریتی و بیولوژیکی اصلاح مرتع (مطالعه موردی: مراتع کوهستانی هندوان، خوی، آذربایجان غربی)

گزارشات موجود در خصوص اقدامات اصلاحی، احیائی و توسعه­ای مراتع، نشان می­دهد که عملکرد اقدامات مذکور، آنچنان­که در هنگام تهیه طرح­های مرتعداری مدنظر بوده، موفقیت­آمیز نیست. یکی از علل این امر، عدم مکان­یابی صحیح اینگونه عملیات بدون درنظر گرفتن معیارها و شاخص­های موثر می­باشد. بر همین اساس در پژوهش حاضر، با تطابق نقشه مکان­یابی عملیات مدیریتی و بیولوژیکی اصلاح مرتع مبتنی بر معیارها و شاخص­های مطرح...

متن کامل

تاثیر تغییرات تنوع گونه‌ای بر مواد آلی ذره‌ای خاک مراتع کوهستانی آذربایجان غربی

به منظور ارزیابی تاثیر گونه جاشیر (Prangos uloptera) و گونه­های همراه بر اجزاء ماده آلی خاک و توزیع خاکدانه­ها، مراتع کوهستانی خانقاه سرخ ارومیه انتخاب گردید. نمونه­گیری به روش تصادفی- سیستماتیک انجام شد. ابتدا دو منطقه مرتعی در کنار هم، با گونه غالب جاشیر انتخاب و سپس چهار عرصه معرف در سطح هر یک از مناطق، جهت نمونه­برداری انتخاب شد. نمونه­های خاک از دو عمق 15-0 و 30-15 سانتیمتری و در مجموع 32 ...

متن کامل

تغییرات پوشش گیاهی مراتع کوهستانی سیراچال در اثر آتش‌سوزی

آتش­سوزی در مراتع تاثیرات قابل توجهی بر فاکتورهای گیاهی و خاک دارد. در این تحقیق اثرات آتش­سوزی بر فاکتورهای گیاهی مراتع نیمه استپی سیراچال به مدت سه سال (94-1396) مورد بررسی قرار گرفت. دو مرتع انتخابی از لحاظ تیپ گیاهی مشابه بوده (قبل از آتش­سوزی) و در کنار یکدیگر قرار دارند. دو تیمار مراتع شاهد و مراتع آتش­گرفته با استفاده از ترانسکت و کوادرات(30 پلات) به مدت سه سال متوالی آماربرداری شدند. فا...

متن کامل

تغییر عملکرد پوشش گیاهی مراتع، تحت تاثیر عملیات اصلاح مکانیکی (سیلوانا، استان آذربایجان غربی)

به منظور بررسی تاثیر عملیات اصلاحی مرتع بر عملکرد پوشش گیاهی، تحقیقی در مراتع سیلوانا در استان آذربایجان غربی انجام گرفت. در این مطالعه چهار عملیات اصلاح مکانیکی شامل پیتینگ، سدهای گابیونی، کنتور فارو و سد سنگی ملاتی انتخاب شدند. در کنار سایت های عملیات اصلاحی سایتی به عنوان سایت شاهد(بدون انجام عملیات)، انتخاب گردید. سپس در مناطق معرف هر سایت نمونه برداری از پوشش گیاهی به روش تصادفی- سیستماتیک...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 23  شماره 3

صفحات  527- 542

تاریخ انتشار 2016-09-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023