حاکمیت‌ قانون‌ اساسی‌ و وظیفه‌ قضات‌ در حقوق جمهوری‌ اسلامی‌ ایران

نویسنده

  • پروانه تیلا مدیر گروه مطالعات و پژوهش‌های حقوق عمومی در اداره کل پژوهش ریاست جمهوری
چکیده مقاله:

 در حقوق موضوعه‌، برای‌ همگونی‌ و حفظ‌ وحدت‌ قواعد حقوقی‌، نظمی‌ هرمی‌ شکل‌ به‌ نام‌ اصل‌ سلسله‌ مراتب‌ یا چیدمان‌ شکل‌ گرفته‌ تا حافظ‌ برتری‌ قانون‌ اساسی‌ و منابع‌ متکی‌ به‌ آن‌، باشد. عمده‌ترین‌ دلمشغولی‌ در این‌ حوزه‌، تضمین‌ برتری‌ قانون‌ اساسی‌ بر مصوباتی‌ است‌ که‌ هر روزه‌ از سوی‌ پارلمان‌ تصویب‌ می‌شود. برای‌ حصول‌ این‌ مقصود، دو الگوی‌ فرانسوی‌ (کنترل‌ سیاسی‌) و امریکایی‌ (کنترل‌ قضایی‌) وجود دارد که‌ هر سیستم‌ حقوقی‌ با تناسب‌ ساختارهای‌ سیاسی‌ و حقوقی‌ خود، یکی‌ را بر گزیده‌ و ایران‌ نیز سیستم‌ فرانسوی‌ یا کنترل‌ سیاسی‌ از طریق‌ شورای‌ نگهبان‌ را اختیار نموده‌ است‌. در این‌ مقاله‌، یک‌ دیدگاه‌ در خصوص‌ حمایت‌ از مبانی‌ حقوقی‌ کنترل‌ قضایی‌ مصوبات‌ مجلس‌ در کنار کنترل‌ سیاسی‌ ، مورد نقد قرار گرفته‌ و به‌ اثبات‌ دکترین‌ موجود مبنی‌ بر فقدان‌ صلاحیت‌ قضات‌ در این‌ عرصه‌ پرداخته‌ است‌. امید است‌ که‌ این‌ نقد و بررسی‌های‌ متقابل‌، بستری‌ برای‌ گفتمان‌ حقوقی‌ در راستای‌ توسعه‌ و بهینه‌ سازی‌ نظم‌ حقوقی‌ کنونی‌ باشد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تجلی حاکمیت الهی در اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

اصل حاکمیت الهی بدین معنی است که حاکم اصلی، خدا و قانون و احکام الهی است، همانگونه که در فقه اسلامی به‌ویژه فقه شیعه متبلور است، در سراسر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نیز تبلور یافته است و هیچ تعارضی بین فقه و قانون اساسی در جهت طرح حاکمیت الهی وجود ندارد. در قانون اساسی آرمان‌گرایی الهی منشأ حاکمیت قلمداد شده، محتوای آن را اسلامی معرفی نموده است. همچنین حاکمیت و نظارت ولی فقیه جامع الشرایط...

متن کامل

حقوق مردم و حاکمیت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

چکیده قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ماحصل انقلابی با مشخصه های اسلامی و مردمی است و بر همین اساس از منشأ و منبع اسلامی و مردمی برخوردار است. پیرو این منشأ و منبع، حاکمیت نظام حاصله از این انقلاب، صورتبندی و فرماسیونی دوگانه ی الهی- مردمی دارد که در جمهوریت و اسلامیتِ نظام جمهوری اسلامی ایران تجلی یافته است. یکی از کار ویژه های اصلی قانون اساسی، تبیین حقوق مردم و حاکمیت است، که در این پژوهش س...

15 صفحه اول

حقوق سیاسی زنان در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

پیوند حق و حقوق از یک سو و سیاست و زیستِ اجتماعی از سوی دیگر، انسان ها و جوامع انسانی را با مفهوم مهم و انسانیِ «حقوق سیاسی» مواجه می کند. حقوق سیاسی و اجتماعی و به طور خاص حقوق سیاسیِ زنان در هر جامعه، یکی از نشانه های مدنیت و توسعه انسانی می باشد. تبلور عینی و انضمامیِ حقوق سیاسی را در بالادستی ترین سند و قانون سیاسی و رسمیِ هر کشور، یعنی در قانون اساسی می توان جستجو کرد. در این مقاله حقوق سیاسی ز...

متن کامل

حقوق بشر دوستانه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

هدف حقوق بشردوستانه بین المللی کاهش خشونت و حمایت از حقوق بنیادین بشر در زمان مخاصمات مسلحانه است. اینکه آیا، سوای تعهدات بین المللی، تکلیف رعایت برخی از اصول اساسی این حقوق مستقیماً از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ناشی می شود یا نه، موضوع مطالعه حاضر را تشکیل می دهد. هرگونه پاسخی به این سؤال، در درجه نخست، مستلزم اثبات وجود ارتباط بین حقوق بشردوستانه و قانون اساسی است که دلایل متعدد بر آن در...

متن کامل

حاکمیت خدا و مردم در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با ویژگی­های منحصر به فرد از دیگر قوانین اساسی به خاطر ترکیب حاکمیت دوگانه خدا و مردم ممتاز است. بر این اساس، مسئله تحقیق این است که چگونه می توان بین حاکمیت تناقض­نمای خدا و مردم جمع نمود. پاسخ اجمالی بر مسئله این است که با تکیه بر تعدادی از تعالیم کلامی و فقهی می­توان مدعی شد که برخلاف ظاهر تناقض­نمای حاکمیت همزمان خدا و مردم، حاکمیت خدا و مردم نه حاکمیتی دوگان...

متن کامل

صورت‌بندی گفتمانی حقوق بشر در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

گفتمان اسلام سیاسی، آموزه‌های اسلام را در همه سویه‌های زندگی انسان راهگشا دانسته و می‌کوشد بر مبنای ساختار و نظام معنایی خویش به مسائل و موضوعات معنا و با تکیه بر تفکر توحیدی خویش، به دال‌ها ثبات معنا بخشد. در این مقاله ضمن تبیین دیدگاه قانون اساسی در باب مفهوم حقوق بشر، نشان خواهد داد که در گفتمان اسلام سیاسی، حقوق بشر بر محور دال مرکزی (کرامت انسانی) شکل گرفته و سایر نشانه‌ها و دال‌ها (حقوق س...

متن کامل

اقلیت‌ها در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

مطالعه حقوق اقلیت‌ها و گروه‌های قومی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نشانگر آن است که علیرغم فقدان الگوی مشخص و منسجم و عدم استفاده از مدل‌های رایج جلب و تأیید مشارکت اقلیت‌ها در این سند حقوقی، حقوق گروه‌های مذکور به طرق گوناگونی مطرح شده و محفوظ مانده است. در قانون اساسی کشورمان، سه مقولة گروه قومی، اقلیت دینی و اقلیت مذهبی از یکدیگر تفکیک شده و در حالی که اقلیت قومی با دو گروه دیگر قابل ج...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 4  شماره 7

صفحات  159- 181

تاریخ انتشار 2005-03-21

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023