جستاری در ارکان ماهیت سرایت در فقه و حقوق کیفری (خلاء زدایی قانونی از ماهیت سرایت)

قانون‌گذار در کتاب قانون مجازات اسلامی در مواد متعددی، اصطلاح سرایت را موضوع قانونگذاری قرار داده است. قانون‌گذاری پیرامون هر موضوعی ایجاب می‌‌کند که در گام نخست، ماهیت موضوع مد نظر به‌شکل کامل تبیین شده و همۀ ارکان اساسی آن ماهیت شناسایی شوند اما قانون‌گذار بدون آنکه منظور خود را از واژۀ سرایت مشخص کند به تقنین در این‌باره پرداخته که این امر سبب ابهامات فراوانی برای کارشناسان پزشکی قانونی شده است. یکی از محورهای اختلافِ نظر دربارۀ ماهیت سرایت، بحث گذشت زمان به عنوان شرطی اساسی در تحقق ماهیت سرایت است، این موضوع در نظام حقوقی کامن‌‌لا توجه قرار گرفته است؛ به‌گونه‌ای که تا سال‌‌ها، گذشتِ زمانِ یک سال و یک روز، شرط تحقق سرایت شمرده می‌‌شد. حائز اهمیت است که ماهیت سرایت از ابداعات فقهی است که قانون‌گذار از آن بهره است. بنابراین شایسته بود تا که قانون‌گذار با برشمردن شروط تحقق ماهیت سرایت، اقدام به بیان مفهوم و منظور خود از اصطلاح مد نظر کرد. هدف پژوهش حاضر، یافتن ارکان تحقق ماهیت سرایت است. روش بررسی پژوهش حاضر بر اساس منطقِ توصیفی-تحلیلی است که ابزار گردآوری اطلاعات برای تضارب آرا و ارزیابی استدلالی، به‌صورت تحقیقات کتابخانه‌‌ای اعم از مطالعه‌‌ی کتب فقهی، حقوقی، پزشکی و قوانین مربوطه است. پژوهش حاضر با شناسایی خلاء قانونی دربارۀ ماهیت سرایت و ارزیابی آرای مختلف، ادلۀ روایی و مفهوم‌‌شناسی عمیق از واژگان کاربردی به این نتیجه رهنمون شد که تحقق ماهیت سرایت منوط به دو شرطِ وجودِ دو جنایت و رابطۀ سببیت است و گذشت زمان فقط از ملزومات شایع سرایت است نه از ارکان ماهیت سرایت.